1. Độc lập — Tam thập nhi lập

Khổng Tử từng giảng: “Ngô thập hữu ngũ nhi chí ư học, tam thập nhi lập, tứ thập nhi bất hoặc”. Ý rằng, 15 tuổi ta lập chí học tập, 30 tuổi có thể tự lập, 40 tuổi đã có thể không bị mê hoặc bởi sự vật bên ngoài.

Tuổi 30, 40 là độ tuổi chín chắn, chững chạc, có kinh nghiệm, có tri thức, có hiểu biết, có tư duy, có thể phân biệt điều hay, lẽ phải. Họ đã qua rồi cái tuổi ô mai bồng bột, bất nhất, nóng vội, bốc đồng để đủ tư cách, đủ năng lực cùng nhau lo chuyện hôn nhân. Dầu đã rất xưa, nhưng quan niệm “Tam thập nhi-lập, Tứ thập nhi bất-hoặc,”vẫn không cũ, ít nhất cũng vào thời điểm này.

2. Thành tín — Ngôn nhi hữu tín

“Ngôn nhi hữu tín” là thành ngữ xuất xứ từ Luận Ngữ “Học Nhi” (nhi ở đây không phải là con), nghĩa là nói chuyện phải đáng tin, tương tự câu “nói là làm”.

Từ xưa tới nay những người làm nên chuyện lớn đều là người tôn trọng chữ tín, giữ đúng lời hứa. Thành tín không chỉ là không nói dối, thành thực với mọi người, nói được làm được, mà còn là thành thật đối mặt với chính bản thân mình, không vì bản thân mà tìm lý do biện bạch.

3. Tự kiềm chế bản thân — Ai nhi bất thương

“Ai nhi bất thương” là nói, bi ai nhưng không bi thương, buồn rầu nhưng không đau khổ, cũng chính là chỉ tình cảm có sự tiết chế.

Tự kiềm chế là một loại năng lực mà con người bắt buộc phải có trong cuộc sống. Trên con đường đời có vô số cám dỗ, tự kiềm chế sẽ là rào cản an toàn giúp bạn vượt qua từng vách đá vực sâu cám dỗ. Khi nước Ngô công đánh nước Việt, Việt Vương phải đến hoàng cung nước Ngô làm trâu làm ngựa suốt ba năm ròng rã. Sau khi được trở về nước, Việt Vương chưa từng dám quên những lúc nằm gai nếm mật, cuối cùng tiêu diệt được nước Ngô, trả sạch nợ nước thù nhà.

Người có thể khống chế bản thân thì mới có thể nắm bắt được vận mệnh của mình.

4. Khoan dung– Ký vãng bất cữu

Ký vãng bất cữu là nói, không nên tự trách hay hối tiếc về những chuyện đã qua…

Phàm những chuyện đã có kết cục thì không cần phải nhắc đến; phàm những chuyện làm xong thì không cần phải sửa lại, không cần phải vãn hồi; phàm những chuyện đã qua đi thì không nên tự trách hay hối tiếc. Quá khứ hãy để nó qua đi, nếu như cứ níu kéo không buông, thì không cách nào bước tới được tương lai. Thù hận hay oán than đều chỉ khiến cho ánh sáng mặt trời không thể tiến vào lòng bạn được. Khoan dung là động lực tiến về phía trước của con người, và buông bỏ những đám mây ảm đạm trong quá khứ.

5. Phản tư — Nhất nhật tam tỉnh

CNhaats nhật tam tỉnh có nghĩa là một ngày cần phải tự xem lại mình ba lần, xem xét những hành động, lời nói, khuyết điểm của mình

Con người không thể thiếu sự phê bình và tự phê bình bản thân, bởi vì thiếu đi điều này thì con người khó có thể tiến bộ. Nên đối mặt với bản thân, tự mình phản tỉnh, tự nhận thức bản thân, đây là một biện pháp hiệu quả để tu dưỡng và học tập nhiều điều trong cuộc sống.

6. Hành động — Nột ngôn mẫn hành

“Nột ngôn mẫn hành” tức là hành động nhanh nhẹn, nói năng chậm rãi.

Nói mà không làm cũng bằng như không, con đường chẳng phải nói ra liền có, mà ta phải đi thì mới xuất hiện. Thành công cũng vậy, cũng không phải vì nghĩ ra liền có, mà phải thực sự từng bước thực hiện mới dẫn đến thành công.

Những kẻ chỉ nhanh ở lời nói, chậm ở hành động, thao thao bất tuyệt thì dù nói lời tốt đẹp đến mấy chẳng qua cũng giống như giấc mộng tốt đẹp, quay đầu liền hóa hư không. Những người chỉ biết dùng miệng nói mà rất ít khi thực sự đi làm, chỉ là kẻ giả nhân giả nghĩa.

7. Học hỏi — Ôn cố tri tân

Ôn cố tri tân có nghĩa là ôn lại cái cũ, cái đã qua để có thể biết thêm, hiểu rõ thêm về cái mới, cái hiện tại.

Không có một khắc nào thời gian ngừng lại, không có một giây nào để học hỏi đình trệ. Học hỏi là một kỹ năng không thể thiếu của con người.

8. Tổng kết – Kiến hiền tư tề

“Kiến hiền tư tề” nghĩa là, gặp được người hiền tài thì nên học hỏi và coi trọng.

Con người chỉ có thông qua tổng kết mới có thể đem những thứ đã từng trải qua biến thành kinh nghiệm. Tổng kết giống như một loại tích lũy, một dạng lắng đọng, tổng kết bản thân có những gì không đạt, tìm đúng vị trí của chính mình, mới có thể giúp bản thân đứng vững trong cơn giông bão sắp tới.

Người không biết tổng kết, thì cần rất lâu mới có thể tiến bộ.

9. Lạc quan — Lậu hạng đan biều

“Lậu hạng đan biều” là nói đến cuộc sống vô cùng nghèo khổ khó khăn. Một cuộc sống nghèo khổ, có hay không sẽ làm bạn cảm thấy ảm đạm không ánh sáng, khiến mặt mày ủ dột? Một cuộc sống như thế vừa khớp với cuộc sống trong miêu tả của Nhan Hồi. Khi người khác nghĩ rằng Nhan Hồi sẽ ưu sầu trước cuộc sống khốn khổ này, thì trái lại Nhan Hồi tâm thái như ánh dương, lạc quan vui vẻ mà sống.

Niềm vui không phải nằm ở sự việc, mà là nằm ở chính chúng ta.

10. Thân thiện hòa đồng — Văn chất bân bân 

Người hòa đồng là người có phúc khí, bởi thân thiện hòa đồng giống như gió tháng Năm, có thể ủ ấm vạn vật. Một người thân thiện hòa đồng thường sẽ bất tri bất giác mở rộng con đường nhân sinh của chính mình.

Bất luận nghèo khó hay phú quý, con người đều cần có đầy đủ mười loại năng lực nói trên. Mười loại năng lực này cũng giống mười bậc thang, có những bậc thang ấy mới có thể đi càng vững vàng, càng bước càng xa hơn.