Sự nghiệp lừng lẫy của cố NSND từng nhận lời thách đấu với Lý Tiểu Long và mối tình đẹp 50 năm với bà xã

NSND Lý Huỳnh tên thật là Lý Kim Tuyền, sinh năm 1942 tại Vĩnh Long trong một gia đình người Hoa có truyền thống về võ thuật. Nhắc đến Lý Huỳnh, công chúng đều nhớ đến giai thoại ông thách đấu huyền thoại võ thuật điện ảnh Lý Tiểu Long. 

Năm 1970, một đoàn phim Hong Kong sang Việt Nam để làm phim Long hổ sát đấu. Họ đến các võ đường để casting diễn viên, trong đó có võ đường của Lý Huỳnh. Ông được mời đóng vai sư huynh trong phim sau khi biểu diễn bài Thiếu lâm tự và đá liên hoàn bát cước.

Một hôm sau khi quay xong cảnh đánh nhau trong nghĩa địa, đạo diễn khen Lý Huỳnh đá hay, đẹp và hỏi ông có dám đánh Lý Tiểu Long không. Chính câu hỏi “có dám không” không này khiến Lý Huỳnh cho là mình bị xúc phạm.

“Tôi bảo, này, tôi thách Lý Tiểu Long. Anh cứ ghi đi, tôi thách Lý Tiểu Long đánh. Tại sao tôi thách? Vì tôi là võ sĩ uýnh đài. Ông Lý Tiểu Long là võ sĩ màn ảnh, ông ấy không uýnh đài" - Lý Huỳnh từng kể. Tuy nhiên, Lý Tiểu Long chưa kịp nhận lời thách đấu thì đã qua đời. Nếu Lý Tiểu Long mạnh về bước chân nhún nhảy theo đấu pháp quyền Anh, bộ  tay Vịnh Xuân và đòn cước karate thì Lý Huỳnh mạnh về đòn tay quyền Anh, đòn đá taekwondo, chỏ gối của võ tự do và bộ pháp di chuyển theo Thiếu Lâm nam phá.

Từ thập niên 1970 đến đầu 1990, ông chuyển hướng đóng phim và trở thành một trong số người Việt tiên phong đưa võ thuật vào điện ảnh. Lý Huỳnh quan niệm rằng đóng phim võ thuật không có nghĩa là chỉ biểu diễn các màn võ đơn điệu, mà diễn viên còn phải biết đi sâu vào tính cách, tâm lý nhân vật. Bởi vậy, trước khi diễn ông luôn nghiên cứu kỹ tính cách nhân vật, quan sát những mẫu người thật ở ngoài đời, hòa trộn với bản ngã, tài năng để làm vai diễn trở nên sống động. 

Lý Huỳnh có sự nghiệp diễn xuất hơn 50 phim và có nhiều vai diễn nổi tiếng như đại tá Hoàng trong phim Cô Nhíp, ông Hai Lúa phim Vùng gió xoáy, thằng Xăm phim Hòn đất, chuẩn tướng Bách trong Đứa con bị từ chối, Long Râu trong Con mèo nhung, thiếu tá Y Vế trong Ngọn lửa Krông Jung…

Trong đó, 4 vai đại tá Hoàng, trung úy Xăm, Đinh “ba búa” (Mối tình đầu), đại úy Long (Mùa gió chướng) đem lại cho ông giải Bông Sen Bạc tại các liên hoan phim toàn quốc. Với vai lão nông Hai Lúa, Lý Huỳnh nhận danh hiệu Diễn viên Xuất sắc nhất với giải thưởng Bông Sen Vàng.

Không chỉ thành công với vai trò diễn viên, ông còn là nhà sản xuất phim nổi tiếng, một trong những người tiên phong làm phim thị trường và là “bá chủ” về dòng phim võ thuật. Trong đó, năm 2015, phim Tây Sơn hào kiệt của ông được Trung tâm Kỷ lục Việt Nam chứng nhận là “Bộ phim được dàn dựng hoành tráng nhất Việt Nam”, hãng phim Lý Huỳnh xác lập kỷ lục “Hãng phim tư nhân sản xuất phim nhiều nhất Việt Nam” với 31 bộ phim hợp tác với nước ngoài.

Với những cống hiến to lớn cho nền điện ảnh nước nhà, năm 1993, Lý Huỳnh đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú và đến năm 2012 ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND). Đáng nói hơn cả, thế hệ tiếp nối theo ông cũng toàn cái tên được biết đến trong làng phim ảnh và võ thuật như: đạo diễn Lý Sơn, diễn viên Lý Hùng, Lý Hồng, Lý Hương…

Sự nghiệp điện ảnh của NSND Lý Huỳnh huy hoàng cũng phần lớn có công lớn của người vợ. Bà tên thật là Đoàn Thị Nguyên nhưng người trong nhà thường kêu cái tên thân thương là bà Lan. Cả đời chưa từng đóng một vai nhỏ nào nhưng bà là chỗ dựa vững chắc cho mọi hoạt động nghệ thuật của chồng con.

Tình yêu giữa Lý Huỳnh và vợ bắt đầu từ thuở 18, khi cả hai là sư huynh - sư muội đồng môn tại lò võ. Sau khi kết hôn, bà Lan giã từ sự nghiệp võ thuật, trở thành người nội trợ chuyên nghiệp, lo từng miếng cơm tấm áo cho chồng con. Thời điểm Lý Huỳnh đi đóng phim, cát-xê chỉ đủ uống cà phê nhưng vì thấy được niềm đam mê trong mắt chồng nên bà Lan quyết định đứng ra gánh vác kinh tế, "để có đồng ra đồng vào, cho ổng an tâm đi đóng phim".

Sau này khi hãng phim của gia đình thành lập, bà Lan lại có thêm 1 công việc mới là đảm trách vai trò giám đốc tài chính cho những sản phẩm mang thương hiệu Lý Huỳnh. Bà từng dí dỏm kể rằng, nguyên tắc điều phối vốn của hãng là "bớt thù lao của người nhà để trả thù lao cho người ngoài". Chẳng biết có phải vì vậy mà hãng từng mời được những gương mặt nổi tiếng khi ấy như Lê Tư hay Mạc Thiếu Thông sang Việt Nam đóng phim hay không?

Khi vừa bước qua độ tuổi xế chiều, biến chứng của bệnh tật cùng sự cố liên quan đến cô con gái út từng khiến nghệ sĩ Lý Huỳnh lao đao với bệnh tật. Những ngày ấy người vợ thủy chung của ông đã ngày đêm chăm sóc và đỡ dìu ông. 

Tình yêu của cặp vợ chồng già sau 50 năm sống chung và có 6 mặt con chỉ đơn giản là mỗi ngày, nghệ sĩ Lý Huỳnh đều nhờ con dìu ra vườn để hái hoa tặng vợ. Ban đêm, dạo phố, ông luôn nắm tay bà. Nhắc đến tình yêu của cha mẹ mình, nam tài tử Lý Hùng từng ngậm ngùi thổ lộ: "Đó là hạnh phúc mà không phải nghệ sĩ nào cũng có được. Tôi vẫn ấp ủ hy vọng sau này may mắn gặp một người và gắn bó đến cuối đời như cha mẹ mình".

Đến ngày 22/10/2020, NSND Lý Huỳnh đã qua đời tại nhà riêng, hưởng thọ 78 tuổi. Trước khi qua đời, NSND Lý Huỳnh và vợ sống cùng Lý Hùng.