Bố mẹ thường xuyên cãi nhau, con sợ bị bỏ rơi nên tự hại mình

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Hoàng Yến, phòng Tâm thần Nhi-Vị thành niên (Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia) cho biết, các bác sĩ mới tiếp nhận một bệnh nhân 14 tuổi, ở Hà Nội nhập viện trong tình trạng thường xuyên cáu gắt, có hành vị tự cắt tay.

Bệnh nhân tên Nguyễn Thảo Hương, học lớp 8, trước đây có học lực khá giỏi, hòa đồng với bạn bè. Người thân cho biết, trước đây Hương chưa từng mắc bệnh lý gì, gia đình cũng không có ai có tiền sử mắc bệnh lý tâm thần.

Tuy nhiên, bệnh nhân tâm sự rằng, bố mẹ thường xuyên có mâu thuẫn, hay cãi vã. “Bố cháu hay suy nghĩ tiêu cực, thường nói lời đay nghiến. Còn mẹ là trụ cột gia đình, là người mạnh mẽ nhưng rất bảo thủ, muốn mọi người theo ý kiến của mình. Cháu luôn cảm nhận bố mẹ không hiểu mình, bản thân cũng rất khó tương tác với bố mẹ”, Hương chia sẻ.

 

Hương thường xuyên chứng kiến cảnh bố mẹ cãi nhau nên sợ bị bỏ rơi và muốn muốn tự hại mình. Ảnh minh họa. 

Gần đây, do có áp lực học tập, bố mẹ vẫn thường xuyên mâu thuẫn nên Hương cảm thấy căng thẳng, ức chế, khó kiềm chế cảm xúc, dễ nổi nóng cáu gắt. Đặc biệt, cô bé hay có cảm xúc lẫn lộn, có khi đang vui nhưng sau đó lại ngồi khóc một mình. Việc học tập xao nhãng khiến kết quả bị sa sút, Hương ở lớp hay cáu gắt với bạn bè, về nhà thường mắng chửi em gái.

“Cháu luôn lo sợ mình bị bỏ rơi, lo rằng bố mẹ không yêu thương mình và nghĩ luôn có người coi thường hoặc muốn làm tổn thương mình”, Hương chia sẻ. Để giải quyết vấn đề mình gặp phải, Hương đã lên mạng, thành lập các nhóm để chia sẻ cảm xúc tiêu cực, hướng dẫn cách giải tỏa cảm xúc bằng việc tự gây thương tích.

Mẹ bệnh nhân cho biết, Hương đã nhiều lần dùng dao dọc giấy rạch vào cẳng tay, các vết rạch ngày càng sâu, tổn thương nhiều hơn so với mục đích làm đau để giải tỏa cảm xúc. Đặc biệt, trước khi vào viện một tuần, Hương dùng dao rạch vào tay để chết nhưng may mắn được phát hiện và xử lý kịp thời rồi đưa vào Viện Sức khỏe tâm thần thăm khám.

Bác sĩ Hoàng Yến cho biết, phát hiện hai tay bệnh nhân có tổn thương do tự rạch, có tình trạng buồn chán, cáu gắt. Qua thăm khám lâm sàng, bác sĩ chẩn đoán, bệnh nhân bị rối loạn nhân cách ranh giới có hành vi tự sát, tự hủy hoại bản thân.

Đặc biệt chú ý đến những trẻ dễ thay đổi cảm xúc, dễ bốc đồng

Bác sĩ Lê Công Thiện, Phó trưởng BM Tâm thần trường Đại học Y Hà Nội (Trưởng phòng điều trị Tâm thần Nhi - Viện Sức khỏe tâm thần Quốc gia) cho biết, rối loạn nhân cách ranh giới thường gặp ở trẻ vị thành niên nhiều hơn người trưởng thành, và dễ nhầm lẫn với trầm cảm.

Bác sĩ Lê Công Thiện cho biết, rối loạn nhân cách ranh giới thường dễ nhầm lần với bệnh trầm cảm. 

“Rối loạn nhân cách ranh giới thường thay đổi hành vi, cảm xúc rất nhanh, có thể đang vui nhưng buồn ngay và ngược lại. Ngoài ra, người bệnh có tính cách bốc đồng, hành vi tự hủy hoại xuất hiện bộc phát, nghĩ đến là làm ngay. Trong khi đó, người trầm cảm dù cũng có hành vi tự sát nhưng trước đó họ luôn tìm cách để lý giải sau đó mới xuất hiện hành vi”, bác sĩ Thiện phân tích.

Về nguyên nhân gây bệnh, ngoài các yếu tố di truyền, sử dụng thuốc thì môi trường cũng là yếu tố nguy cơ khiến trẻ dễ bị rối loạn nhân cách ranh giới. Điển hình như việc bị ngược đãi trong gia đình, cha mẹ thường xuyên xung đột với nhau hoặc xung đột với con gái… Tất cả những điều này đều âm thầm tác động đến tâm lý trẻ, nhất là trong lứa tuổi vị thành niên có nhiều thay đổi cả về thể chất và tâm lý.

Theo bác sĩ Thiện, rối loạn nhân cách ranh giới thường được phát hiện muộn, dễ nhầm lẫn với bệnh khác. Thực tế, nhiều trường hợp đưa đến viện vì những lý do, triệu chứng khác nhau nhưng khi khai thác sâu mới hướng đến chẩn đoán bị rối loạn nhân cách ranh giới. Do không nhận biết được sớm nên triệu chứng tồn tại âm ỉ, từ đó ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập cũng như sự hình thành nhân cách, thậm chí là nguy hiểm tới tính mạng của người bệnh khi họ có hành vi tự hủy hoại bản thân.

Để xác định một người bị rối loạn nhân cách ranh giới sẽ phải dựa vào 9 tiêu chí sau:

- Tiêu chí 1: Những nỗ lực tuyệt vọng để tránh bị bỏ rơi;

- Tiêu chí 2: Những mối quan hệ căng thẳng không ổn định thay đổi giữa sự lý tưởng hoá và sự coi thường người khác;

- Tiêu chí 3: Một hình ảnh không ổn định về bản thân hoặc cảm giác về bản thân;

- Tiêu chí 4: Xung động trong ≥ 2 tình huống có thể gây hại cho bản thân (ví dụ, tình dục không an toàn, ăn uống vô độ, lái xe thiếu thận trọng);

- Tiêu chí 5: Hành vi tự sát lặp đi lặp lại hoặc đe dọa hoặc tự cắt bản thân;

- Tiêu chí 6: Thay đổi nhanh về tâm trạng, kéo dài thường chỉ vài giờ và hiếm khi hơn một vài ngày;

- Tiêu chí 7: Cảm giác trống rỗng dai dẳng;

- Tiêu chí 8: Sự tức giận dữ dội không thích hợp hoặc các vấn đề kiểm soát sự tức giận;

- Tiêu chí 9: Ý tưởng hoang tưởng tạm thời hoặc các triệu chứng phân ly trầm trọng gây ra bởi căng thẳng.

Để điều trị, ngoài việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần được điều trị bằng tâm lý. Đặc biệt, cần điều trị các bệnh kèm theo như rối loạn sắc khí, rối loạn lo âu, sử dụng chất gây nghiện, rối loạn ăn uống...