Theo Bộ Y tế , thực phẩm chức năng là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể người, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ gây bệnh. Thực phẩm chức năng, tuỳ theo công dụng, hàm lượng vi chất và hướng dẫn sử dụng, còn có các tên gọi khác sau: Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng; Thực phẩm bổ sung; Thực phẩm bảo vệ sức khoẻ; Sản phẩm dinh dưỡng y học.

Dinh dưỡng khoa học là nguồn cung cấp các chất bổ sung cho cơ thể.

1. Chú ý các dấu hiệu bất thường khi bạn dùng các chất bổ sung

Theo một bài báo đăng trên tạp chí US Pharmacist vào tháng 5 năm 2022 nhận định, giống như thuốc, thực phẩm chức năng có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn hoạt động, có thể gây ra tác dụng phụ ở một số người.

Chất bổ sung là các sản phẩm (không phải thuốc) nhằm bổ sung chế độ ăn uống, có chứa một hoặc nhiều thành phần (bao gồm vitamin, khoáng chất, thảo mộc, thực vật thực vật, axit amin hoặc khác chất) hoặc các thành phần của chúng, được dùng để uống dưới dạng thuốc viên, viên nang, viên nén hoặc chất lỏng và được dán nhãn là thực phẩm chức năng.

Trong khi nhiều người có thể đáp ứng nhu cầu chất dinh dưỡng của họ thông qua chế độ ăn uống, những người khác có thể được hưởng lợi từ các chất bổ sung. Đặc biệt là những người đối mặt với nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng cao hơn, bao gồm những người có nhu cầu cao hơn (như trẻ em, thanh thiếu niên và phụ nữ mang thai và cho con bú), những người gặp khó khăn trong việc hấp thụ chất dinh dưỡng (như người lớn tuổi, người béo phì và những người mắc bệnh mạn tính), và những người theo một chế độ ăn kiêng hạn chế (như người ăn chay trường).

Mặc dù vậy,  người tiêu dùng không thể chắc chắn rằng các chất bổ sung mà họ đang dùng là an toàn hoặc hiệu quả. Ngay cả khi một chất bổ sung được coi là an toàn, nó có thể không an toàn cho bạn, theo Ravi Tripathi, MD , giám đốc y tế của các dịch vụ chăm sóc quan trọng cho BV Tim Ross tại ĐH Bang Ohio, ĐH Wexner Medical cho biết: Khi nói đến chất bổ sung và rủi ro, không có một tiêu chuẩn phù hợp với tất cả.

Tác dụng phụ từ thực phẩm chức năng có thể xảy ra nếu bạn dùng chúng với liều lượng cao hoặc sử dụng nhiều chất bổ sung khác nhau.

Các chất bổ sung có thể gây ra rủi ro ngay cả ở những người khỏe mạnh. Theo Viện Y tế Quốc gia của Mỹ (NIH), bạn có nhiều khả năng bị các tác dụng phụ từ thực phẩm chức năng nếu bạn dùng chúng với liều lượng cao hoặc sử dụng nhiều chất bổ sung khác nhau.

Các triệu chứng khi uống nhiều chất bổ sung mà cơ thể bạn cần thay đổi tùy thuộc vào chất dinh dưỡng và lượng dùng, và có thể chỉ hiển thị trong các xét nghiệm máu. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu vật lý cần chú ý. Theo bài báo đăng tải trên Dược sĩ Hoa Kỳ vào tháng 5/2022 , các triệu chứng chung cần chú ý có thể bao gồm:

  • Đau đầu
  • Chóng mặt
  • Điểm yếu nghiêm trọng
  • Buồn nôn
  • Táo bón hoặc tiêu chảy
  • Không có khả năng tập thể dục hoặc thực hiện các công việc thường ngày

2. Có 5 chất bổ sung phổ biến mà mọi người thường lạm dụng

Vitamin D rất cần cho cơ thể.

2.1. Vitamin D

Vitamin D (còn được gọi là "vitamin ánh nắng mặt trời") giúp cơ thể hấp thụ canxi, trở thành chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe của xương. Theo NIH, cơ thể bạn cũng cần vitamin D để truyền thông điệp giữa não và cơ thể và chống lại vi khuẩn, virus. Hàm lượng vitamin D rất cao có thể gây buồn nôn, nôn, yếu cơ, đau, chán ăn, mất nước và sỏi thận.

Việc dùng thuốc bổ sung quá liều hầu như luôn luôn xảy ra, trái ngược với việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc ăn thực phẩm giàu vitamin D. Do đó, cách an toàn nhất là bạn tăng cường ăn các loại thực phẩm giàu vitamin D. Một số loại thực phẩm giàu vitamin D, bao gồm dầu gan cá, cá hồi, cá trích, dầu gan cá tuyết, cá mòi, cá ngừ đóng hộp, cá hồi, nước cam...

Bổ sung sắt qua thực phẩm.

2.2 Sắt

Sắt là khoáng chất mà cơ thể bạn cần để tạo ra hemoglobin, một loại protein trong tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể và cũng giúp cơ thể bạn tạo ra hormone.

Bổ sung sắt thường được khuyến khích cho phụ nữ trẻ để giúp bù đắp lượng sắt bị mất trong kỳ kinh nguyệt. Nhưng theo Phòng khám Cleveland, nhiều phụ nữ tiếp tục dùng các chất bổ sung có chứa sắt sau khi mãn kinh, khi kinh nguyệt ngừng lại và nhu cầu sắt giảm xuống.

Bổ sung quá nhiều sắt có thể gây ra các triệu chứng tiêu hóa (GI) như táo bón, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng và tiêu chảy. Dùng quá liều sắt cũng có thể dẫn đến viêm và loét niêm mạc dạ dày. Mặc dù rất hiếm, nhưng liều lượng cực cao của sắt (hàng trăm hoặc hàng nghìn miligam) thậm chí có thể gây suy nội tạng, hôn mê, co giật và tử vong.

Các thực phẩm giàu sắt: Thịt và cá, các sản phẩm đậu nành, trứng, quả chà là, quả sung, bông cải xanh, rau lá xanh đậm như cải xoăn, rau bina, đậu xanh, các loại hạt và hạt, bơ đậu phộng.

Vitamin A là một loại carotenoid có thể giúp bảo vệ mạnh mẽ chống lại các bệnh nhiễm trùng

2.3. Vitamin A

Vitamin A rất quan trọng đối với thị lực, sức khỏe miễn dịch, sinh sản, tăng trưởng và phát triển. Nồng độ vitamin A cao có thể gây đau đầu dữ dội, mờ mắt, buồn nôn, chóng mặt, đau cơ.

Rất dễ dàng cho hầu hết mọi người để đạt được nhiều vitamin A. Vitamin A là một loại carotenoid có thể giúp bảo vệ mạnh mẽ chống lại các bệnh nhiễm trùng. Nguồn thực phẩm như gan, cá thu, các loại rau lá xanh đậm và các loại rau có sắc tố như khoai lang và cà rốt là những nguồn cung cấp vitamin A dồi dào.

Hầu hết mọi người đều có thể nhận đủ vitamin C thông qua thực phẩm

2.4. Vitamin C

Vitamin C, còn được gọi là axit ascorbic, hoạt động như một chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ cơ thể bạn khỏi tác hại của các gốc tự do. Cthể bạn cũng cần vitamin C để tạo ra collagen, một loại protein quan trọng để chữa lành vết thương.

Uống quá nhiều vitamin C có thể gây tiêu chảy, buồn nôn và co thắt dạ dày, theo Mayo Clinic. Bổ sung vitamin C cũng có thể tương tác với các phương pháp điều trị ung thư như hóa trị và xạ trị, theo NIH. Ngoài ra, một nghiên cứu trước đây cho thấy những người đàn ông bổ sung vitamin C có nguy cơ phát triển sỏi thận cao hơn.

Hầu hết mọi người đều có thể nhận đủ vitamin C thông qua thực phẩm. Trên thực tế, 1 cốc dâu tây, ớt đỏ cắt nhỏ hoặc bông cải xanh sẽ cung cấp lượng cần thiết hàng ngày. Một số loại thực phẩm tự nhiên giàu vitamin C như ổi, sơ ri, kiwi, súp lơ, cà chua đóng hộp...

Bạn có thể nhận canxi thông qua thực phẩm và chất bổ sung, nhưng cơ thể bạn có thể hấp thụ tốt hơn từ thực phẩm.

2.5. Canxi

Canxi là một khoáng chất giúp xây dựng và duy trì xương chắc khỏe. Nó cũng đóng một vai trò trong chức năng thần kinh, tuần hoàn và giải phóng hormone. Canxi cần thiết cho hầu hết mọi quá trình trong cơ thể. Cơ thể bạn không thể sản xuất canxi. Bạn có thể nhận canxi thông qua thực phẩm và chất bổ sung, nhưng cơ thể bạn có thể hấp thụ tốt hơn từ thực phẩm.

Thừa canxi có liên quan đến táo bón, sỏi thận, suy thận, các vấn đề về tim và các vấn đề về nhận thức, theo Cleveland Clinic.

Các sản phẩm như sữa, sữa chua và pho mát rất giàu canxi và cũng có xu hướng là nguồn hấp thụ tốt nhất. Canxi không được hấp thụ tốt từ thực vật và thực phẩm tăng cường.

Đậu nành là một nguồn cung cấp canxi dồi dào. Một nửa cốc chứa 230 mg canxi, làm cho chúng trở thành một nguồn canxi tuyệt vời cho những người theo chế độ ăn thuần chay.

Màu xanh đậm, các loại rau có lá như cải xoăn nấu chín, rau bina và rau cải thìa đều là những nguồn cung cấp canxi dồi dào.

Nếu bạn quan tâm đến việc bổ sung chất bổ sung vào chế độ ăn uống của mình, chuyên gia dinh dưỡng có thể đưa ra các đề xuất và tư vấn cho bạn cách tiếp cận để có được mức chất dinh dưỡng phù hợp không thiếu hụt vitamin do lối sống, chế độ ăn uống của bạn.