Tất niên là gì? Ý nghĩa của cúng tất niên

Để kết thúc một năm cũ và chào đón một năm mới với nhiều may mắn, người Việt Nam thường có tục lệ cúng tất niên như một dấu mốc quan trọng. Theo tiếng Hán, Tất nghĩa là xong, Niên là năm. Chính vì vậy, tất niên là kết thúc 365 ngày của một năm để bước sang một năm mới. Vậy cúng tất niên ngày nào tốt? - Ảnh minh họa: Internet

Ở các nước phương Tây thì tất niên rơi vào ngày 30 tháng 12 dương lịch. Nhưng ở các nước phương Đông, trong đó có Việt Nam thì tất niên lại là ngày 30 tháng Chạp âm lịch (năm đủ) hoặc 29 tháng Chạp (năm thiếu). Vào những ngày này, tại các cơ quan, nhà máy,… đều tổ chức các bữa tiệc như để chia tay năm cũ, nhìn lại một năm qua đi đã làm được những gì và chào đón năm mới đến với nhiều niềm vui, may mắn.

Còn tại các gia đình, bữa tất niên là dịp để những người con xa quê được trở về nhà sau một năm vất vả, từng thành viên trong gia đình được ngồi sum họp bên mâm cơm của chiều 30 Tết. Ở mỗi vùng miền lại có những tập tục khác nhau, gia chủ có thể mời những vị khách như bạn bè hay người thân đến chung vui.

Lễ tất niên từ lâu đã là một nét đẹp, một tập quán mang đậm bản sắc truyền thống của người Việt Nam. Bởi đây là cuộc hội ngộ đầy đủ nhất mà mỗi năm chỉ có một lần. Cả gia đình sum vầy bên mâm cơm đầy đủ món ăn truyền thống, cười nói vui vẻ để xua tan đi những nhọc nhằn, vất vả, bộn bề của năm cũ - Ảnh minh họa: Internet

Cúng tất niên như thế nào?

Về cơ bản, tại gia đình vào ngày 30 Tết cần chuẩn bị hai mâm, một mâm cúng tất niên và sau đó là ăn tối, còn một mâm khác chuẩn bị cho cúng giao thừa. Người đàn ông lớn tuổi nhất trong nhà thắp hương và đọc văn khấn, rồi các thành viên khác làm lễ vái. Nội dung chính là mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình. Để cho giản tiện, nhiều gia đình gộp chung lễ cúng tất niên với lễ cúng giao thừa.

Bữa cơm ngày cuối năm được làm thịnh soạn hơn ngày thường. Tùy từng vùng miền mà có những đặc trưng riêng, miền Bắc hay có canh móng giò hầm măng, miến lòng gà, xôi, bánh chưng, nem, giò lụa, giò xào… Miền Trung hay có bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua… còn miền Nam hay có bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, nem, chả giò...

Mỗi gia đình bày trí mâm lễ cúng một khác, tuy vậy cỗ cúng (mặn hay chay) nên đặt ở dưới cái bàn con bên dưới. Trên bàn thờ chính chỉ để hoa tươi, quả tươi, một ít tiền vàng mã mang tính tượng trưng. Cũng có thể đặt bánh chưng, xôi, chè trên bàn thờ chính. Không nên cắm "cành vàng lá ngọc" (hàng mã) lên bàn thờ vì có chứa nhiều trường khí âm bất lợi - Ảnh minh họa: Internet

Mâm ngũ quả dành cúng gia tiên nên chọn các loại hoa quả thông dụng, ăn được, đẹp mắt và phải là hoa quả vừa đủ chín có thể ăn được. Hoa quả xanh, hoa quả giả (bằng nhựa) không được dùng cúng gia tiên. Đĩa/mâm ngũ quả không đặt trước chính giữa bát hương vì chắn mất trục khí chính, mà nên để ở hai bên.

Cúng tất niên 2020 ngày nào tốt?

Trong năm 2020, cúng tất niên ngày nào tốt? Thực ra, người ta thường tiến hành cúng vào chiều hoặc tối 30 Tết, trước lễ cúng giao thừa. Nhưng nhiều gia đình thường làm lễ cúng sớm hơn để có thể đi du lịch, về quê, đến được nhà nhau.

Hiện nay, lễ cúng tất niên được các gia đình tổ chức vào ngày cuối cùng của năm, nếu như mời khách mời và tổ chức lớn, bạn có thể tổ chức vào ngày cuối tuần. Vào năm 2020, ngày tốt để làm lễ cúng này sẽ diễn ra vào ngày 29 tháng Chạp (tức là 23/1/2020) và 30 tháng Chạp (tức là 24/1/2020) - Ảnh minh họa: Internet

Tuy nhiên, tùy vào hoàn cảnh và điều kiện mà các gia đình có thể chọn ngày cúng khác nhau vì việc cúng bái thường cần sự thành tâm để bày tỏ sự biết ơn đối với tổ tiên, thần linh, không cần phải quá khắt khe chọn ngày.

Gợi ý mâm cỗ cúng tất niên

Phong tục mỗi miền một khác nên mâm cơm cúng tất niên cũng có chút khác biệt với các món mặn hoặc chay được chế biến thơm ngon tinh khiết, bày biện đầy đặn, trang nghiêm.

Mâm cỗ tất niên miền Bắc

Trước đây, mâm cỗ miền Bắc bao giờ cũng đủ 6 bát gồm măng, bóng, mực, nấm thả, miến, mọc, 8 đĩa gồm thịt gà luộc, giò lụa, chả quế, trứng muối, dưa hành, bánh chưng, lòng gà xào dứa và cá kho.

Hiện nay, thường thì người ta chỉ làm 4 bát giò gồm măng, bóng thả, miến, mọc và 4 đĩa gồm gà, thịt heo, giò lụa, chả quế - Ảnh minh họa: Internet

Mâm cỗ tất niên miền Trung

Các món ăn truyền thống miền Trung trong dịp Tết nguyên đán cũng tương tự miền Bắc. Bên cạnh đó, người dân rất chuộng bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua… - Ảnh minh họa: Internet

Mâm cỗ tất niên miền Nam

Mâm cỗ tất niên miền Nam hay có bánh tét, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, canh khổ qua nhồi thịt, chả giò… - Ảnh minh họa: Internet

Mâm tất niên thường đầy đủ các món bởi quanh năm chỉ có ngày Tết mới được thưởng thức nhiều như vậy. Bên cạnh đó, mâm cỗ còn thể hiện sự no ấm, hạnh phúc của mỗi gia đình cũng như ước mong một năm mới đầy đủ, thịnh vượng và phát đạt.

Văn cúng tất niên

Có rất nhiều bài văn cúng tất niên, dưới đây là mẫu văn cúng theo tài liệu Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa - Thông tin.

Nam Mô A Di Đà Phật!

Nam Mô A Di Đà Phật!

– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

– Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

– Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

– Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này

– Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ …

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm …

Tín chủ (chúng) con là: …

Ngụ tại: …

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Hôm nay là ngày … tết chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sắm sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuệ trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.

Nam Mô A-di-đà Phật (cúi lạy)

Nam Mô A-di-đà Phật (cúi lạy)

Nam Mô A-di-đà Phật (cúi lạy)

Cúng tất niên ngày nào tốt? Thực tế tất cả đều dựa vào lòng thành kính của gia chủ. Lễ vật cúng không cần quá cầu kỳ mà chủ yếu là “giàu làm kép, hẹp làn đơn”, miễn sao thể hiện được tấm lòng thành của gia chủ để gọi là tri ân đất, trời, thần linh, người khuất mặt kẻ khuất mày đã phù hộ bình an cho gia đạo trong một năm qua. Đặc biệt, hãy xem đây là dịp để gia đình đoàn viên, sum họp, kể cho nhau nghe những chuyện buồn vui sau một năm bôn ba, bận rộn để mưu sinh.

*Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo.