Ngay tại gia đình, vật dụng chứa thủy ngân chính là chiếc cặp nhiệt độ và bóng đèn tiết kiệm điện. Hai vật dụng này rất dễ bị vỡ, tràn thủy ngân ra ngoài chỉ vì một sơ xuất nào đó, đặc biệt là các gia đình có trẻ nhỏ. 

Thủy ngân trong cặp nhiệt độ và bóng đèn có gây ngộ độc không?

Trao đổi với PV Phụ nữ Sức khỏe, TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó Tổng thư ký Tổng Hội Y học Việt Nam - Viện Trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho biết thủy ngân là một kim loại có dạng lỏng ở nhiệt độ phòng.

Nhìn giống như hạt cườm hoặc viên bi (giọt nước) màu trắng bạc. Thủy ngân lỏng đôi khi được gọi là thủy ngân kim loại hoặc thủy ngân nguyên tố.

Thủy ngân lỏng bốc hơi dễ dàng vào không khí, ngay cả ở nhiệt độ phòng, để tạo thành hơi (khí) thủy ngân.

TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó Tổng thư ký Tổng Hội Y học Việt Nam - Viện Trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam. Ảnh: BSCC

Một số loại nhiệt kế và bóng đèn có chứa một lượng thủy ngân rất nhỏ. Nếu làm vỡ một chiếc, nó khó có khả năng gây ra bất kỳ vấn đề gì với sức khỏe.

Tuy nhiên, TS. Hồng Sơn khuyến cáo nên tránh tiếp xúc với thủy ngân và thật cẩn thận khi lau dọn thủy ngân bị vỡ.

Lượng thủy ngân trong nhiệt kế rất nhỏ, thường chỉ đến 3g. Nhiệt kế thủy ngân hiện đang được thay thế bằng nhiệt kế điện tử, nhiệt kế dán và nhiệt kế đo tai để tránh mối nguy khi thủy ngân bị vỡ. Bóng đèn tungsten truyền thống hoặc bóng đèn dây tóc không chứa thủy ngân. Những loại bóng đèn này đang bị loại bỏ và thay thế bằng loại bóng đèn tiết kiệm điện.

Một số loại bóng đèn tiết kiệm điện chứa một lượng nhỏ thủy ngân, được gắn kín bên trong bóng đèn. Một bóng đèn thường chứa chưa đến 4mg (khoảng bằng đầu bút bi).

Bóng đèn huỳnh quang dài, hay bóng đèn tuýp cũng chứa một lượng nhỏ thủy ngân. Nếu bóng đèn không bị nứt vỡ, chúng thường được tái chế ở cơ sở tái chế.

“Nếu bạn làm vỡ nhiệt kế hoặc bóng đèn thủy ngân, một lượng nhỏ thủy ngân dạng lỏng có thể tràn ra ngoài. Thủy ngân lỏng có thể phân tách thành những hạt nhỏ và có thể lăn ra xa. Thủy ngân cũng có thể bốc hơi. Tuy nhiên, lượng thủy ngân nhỏ này cực kỳ khó gây ra vấn đề cho sức khỏe”, TS. Hồng Sơn cho hay.

Dọn dẹp thủy ngân bị vỡ là một thử thách không nhỏ. Ảnh minh họa.

Bí quyết dọn dẹp thủy ngân cực chuẩn

Theo TS. Hồng Sơn, các gia đình cần đặc biệt cẩn thận khi dọn sạch thủy ngân.

- Thông gió cho căn phòng bằng cách mở cửa sổ, ví dụ - để cửa sổ mở trong ít nhất 15 phút

- Ra khỏi phòng trong khi thông gió cho phòng, không cho trẻ em và vật nuôi vào phòng.

- Đi găng tay cao su hoặc găng tay ni lông và thay quần áo cũ trước khi dọn các hạt thủy ngân và kính vỡ

- Nhặt các mảnh kính thật cẩn thận và cho chúng vào túi hoặc hộp đựng bằng nhựa.

- Thu gom các hạt thủy ngân đổ ra bằng một chiếc thẻ mỏng hoặc bằng một dải băng keo - bạn cũng có thể sử dụng chai nhựa rỗng để hút chúng lên, ví dụ như một chai nước giặt đã dùng hết.

- Các hạt thủy ngân hạt phản chiếu ánh sáng, vì vậy bạn có thể sử dụng ánh lửa để tìm những hạt khó phát hiện

- Cho chiếc thẻ (hoặc chai) và các hạt thủy ngân vào các túi nhựa

- Lau sạch vùng bị đổ bằng một miếng giẻ ẩm, sau đó cho miếng giẻ chung vào túi và dán kín.

- Để phòng thông thoáng trong ít nhất 24 giờ sau khi dọn sạch thủy ngân tràn.

Thủy ngân đổ lên bề mặt thấm hút, như thảm và nệm khó có thể dọn dẹp sạch. Vì thế các gia đình nên liên lạc với cơ quan y tế môi trường địa phương. Những khu vực bị ảnh hưởng có thể cần phải dọn dẹp và xử lý đặc biệt.

Những điều tối kỵ khi dọn dẹp thủy ngân

- Không cho túi đã dán kín vào thùng rác của gia đình, vì thủy ngân được phân loại là chất thải độc hại

- Không dùng tay trần để chạm vào thủy ngân.

- Không sử dụng máy hút bụi.

- Cố gắng không tạo ra bụi - nếu có bụi, tránh hít phải nó.

- Không đổ thủy ngân xuống bồn rửa hoặc cống.

- KKhông quét thủy ngân bằng chổi

- Không giặt quần áo dính thủy ngân trong máy giặt – hãy cho chúng vào túi dán kín và vứt bỏ.

Các triệu chứng của ngộ độc thủy ngân

Trước câu hỏi liệu có thể ngộ độc thủy ngân khi bị vỡ cặp nhiệt độ, bóng đèn tại nhà, TS. Hồng Sơn nhận định mặc dù thủy ngân độc, song nó thường chỉ gây ra vấn đề nếu hít phải một lượng lớn.

“Rất ít thủy ngân được hấp thụ vào cơ thể của bạn nếu bạn nuốt phải một lượng nhỏ thủy ngân lỏng hoặc bị dính thuy ngân trên da trong một thời gian ngắn. Đây được xem là gần như không độc hại và hầu như bạn sẽ không có triệu chứng.

Tuy nhiên, nếu hít phải hơi thủy ngân hoặc giọt nhỏ thủy ngân, nó có thể được hấp thu vào máu và gây các triệu chứng như ho, ngạt thở, đau ngực, bỏng rát trong ngực.

Mắt có thể bị đau nhức nếu gặp phải hơi thủy ngân. Mi mắt có thể bị giật, đỏ và sưng. Cần rửa da hoặc mắt bằng nước ấm trong ít nhất 10-15 phút nếu tiếp xúc với thủy ngân. Thay quần áo và cho quần áo dính bẩn vào túi dán kín. Tốt nhất hãy đến bệnh viện thăm khám để được tư vấn, điều trị đúng cách nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường”, TS. Hồng Sơn khuyến cáo.