“Thứ phi” Mộng Điệp tên thật là Bùi Mộng Điệp, sinh ngày 22 tháng 6 năm 1924, nguyên quán Bắc Ninh, nhưng sau đó lên Hà Nội sống. Tại đây, năm 16 tuổi, bà gặp và trở thành người yêu của bác sĩ Phạm Văn Phán tốt nghiệp Y Sĩ Đông Dương khoá 1935. Tiếng tăm và địa vị xã hội của một bác sĩ vào thời đầu thập niên 1940 ở Hà Nội đã đủ hấp dẫn người thiếu nữ Mộng Điệp. Còn ông Phán thì bị thu hút bởi nhan sắc của nàng. Hai người có với nhau một con trai năm 1944.


Nhưng điều bất hạnh cho Mộng Điệp là khi bà muốn bác sĩ Phán chính thức làm đám cưới thì ông cho biết điều này không thể thực hiện được. Lý do là vì ông đã có gia đình và là người theo đạo Công Giáo nên không được phép có hai vợ. Do đó, Mộng Điệp dứt khoát cắt đứt liên hệ với bác sĩ Phán và tự lực nuôi con. Bà đặt tên cho con trai là Bùi Hữu Hưng, lấy họ của mẹ. Sau này khi Mộng Điệp ở với cựu hoàng Bảo Đại và được ông nhận Hưng làm con đỡ đầu.

Sau khi thoái vị năm 1945, cựu hoàng Bảo Đại ra Hà Nội làm cố vấn cho chính phủ VNDCCH. Lúc này Mộng Điệp được một trí thức Hà Nội là Nguyễn Đình Liên sắp xếp cho gặp Bảo Đại (lúc này là công dân Vĩnh Thụy) ở một sân tennis, và cả hai đã phải lòng nhau ngay lập tức.

Trong thời gian ở Hà Nội, bà Mộng Điệp sinh hoàng nữ Phương Thảo. Đến năm 1949, bà Mộng Điệp được đón lên Đà Lạt rồi lên Buôn Mê Thuột chung sống với cựu hoàng ở Tây Nguyên. 


 Quãng thời gian ở Buôn Mê Thuột (từ năm 1949 - 1953) là khoảng thời gian hạnh phúc nhất của bà Mộng Điệp và cựu hoàng Bảo Đại. 

 Thứ phi Mộng Điệp được ban áo mũ để thay mặt Nam Phương hoàng hậu trong các cuộc tế lễ. Sở dĩ như vậy là vì Nam Phương hoàng hậu là người theo Thiên Chúa giáo.

Về sau, khi cựu hoàng Bảo Đại có những tình nhân mới thì các con trở thành nguồn hạnh phúc và chỗ dựa lớn nhất của thứ phi Mộng Điệp. 

Bà Mộng Điệp qua đời tại Pháp năm 2011, thọ 87 tuổi. Bà ra đi sau cựu hoàng Bảo Đại 14 năm, sau con trai Bảo Sơn 24 năm (ông bảo Sơn mất ở tuổi 32 do tai nạn). Con gái bà là Nguyễn Phúc Phương Thảo lấy chồng người Pháp.