Theo thông tin trên Báo Tuổi trẻ Thủ đô, hàng năm nước ta sử dụng từ 40.000 - 50.000 tấn vàng mã. Rằm tháng 7 cũng được xem là một trong những dịp cao điểm nhất về việc tiêu thụ mặt hàng này. Bởi lẽ đây là dịp lễ Vu Lan báo hiếu cũng như xá tội vong nhân.

Trong dịp này, từ khoảng ngày 10 đến 15 Âm lịch, con cháu cần đốt thật nhiều vàng mã cho tổ tiên, ông bà, người thân. Việc làm này mang ý nghĩa tỏ lòng tưởng nhớ, biết ơn đến người đã khuất, cầu mong cho những linh hồn được siêu thoát cũng như gia đạo bình an, yên ấm. Tuy nhiên, vì những lí do chủ quan, không ít vụ cháy thương tâm đã xảy ra dẫn đến việc hư hại tài sản, hư hao của cải vật chất hay thậm chí cả thương vong về người đã khiến lực lượng chức năng phải lên tiếng cảnh báo.

Về tai nạn hỏa hoạn do vàng mã được chỉ ra vào tháng 2 năm 2021, một gia đình tại quận Đống Đa, TP Hà Nội tổ chức cúng ông Công ông Táo sau đó đốt vàng mã. Sau khi hoàn thành, tàn lửa từ nơi đốt vàng mã cháy lan sang khu vực xung quanh. Hậu quả dẫn đến vụ hỏa hoạn khủng khiếp khiến 4 người không qua khỏi.

Cũng vào dịp lễ Vu Lan năm 2016, một vụ hỏa hoạn khác xảy ra khi tàn lửa vàng mã bay vào xe bồn chứa 23.000 lít xăng, gây ra vụ cháy nghiêm trọng, thiêu rụi địa điểm cây xăng Ka Long ở thành phố Móng Cái (Quảng Ninh).

Còn nhớ vụ cháy thương tâm tại một địa điểm nọ trong những ngày đầu tháng 8/2022 vừa qua cũng đã cướp đi sinh mạng 3 chiến sỹ cứu hỏa khiến không ít người rơi nước mắt. Cụ thể, trong quá trình công tác, những người lính cứu hỏa này đi lên tầng trên thì bị sập cầu thang, bịt lối ra, hết dưỡng khí. Trong khi đó, lửa liên tục cháy dữ dội và nóng đến mức thiêu rụi mọi thứ, những chiến sỹ trên đã ngã xuống. Đáng nói, người trẻ nhất trong lực lượng hi sinh chỉ mới 19 tuổi, độ tuổi đẹp nhất với bao ước mơ, hoài bão.

Lực lượng chức năng đã phải xử lý không ít những trường hợp đau lòng như trên. Do đó, để khuyến cáo người dân sử dụng vàng mã cũng như lưu ý khi đốt vàng mã tránh xảy ra hỏa hoạn, Cổng thông tin điện tử của Công an thành phố Hà Nội đã ra thông báo đến những người dân:

- Đốt vàng mã đúng nơi quy định

Đốt vàng mã đúng nơi quy định là cách tốt hơn để phòng hỏa hoạn, tránh cháy nổ. Các khu dân cư, chung cư, tòa nhà cao tầng là những địa điểm cần lưu ý. Theo đó, chúng ta không nên đốt vàng mã ở những nơi đông người qua lại như giữa đường lớn, khu chợ, khu vui chơi... hay trong nhà ở, hành lang. Lựa chọn những địa điểm thông thoáng, khu vực riêng có ngăn cách, tránh đốt gần các phương tiện dễ bắt lửa, các vật dụng như bình gas, lá khô, giấy khô để bảo vệ an toàn cho cá nhân, gia đình và xã hội.

Khi đốt vàng mã, phải sử dụng các loại thùng kim loại như thùng sắt, thùng inox... hay các vật liệu không cháy như sành, sứ, có nắp đậy kín, che chắn gió. Việc này giúp tránh tàn lửa bay ra xung quanh. Phải đốt vàng mã đúng nơi quy định, như các địa điểm được phép đốt tập trung, các lư hương, các loại thùng sắt, inox, các vật liệu không cháy. 

- Luôn để ý quá trình đốt vàng mã, dập tắt vàng mã sau khi đốt xong

Trước, trong và cả sau khi đốt vàng mã, người đốt luôn phải để tâm và chú ý để xử lý kịp thời nếu như xảy ra tình huống xấu. Sau khi đốt vàng mã xong, phải chờ vàng mã cháy hết rồi dùng nước vẩy lên tro, phòng việc vàng mã vẫn cháy âm ỉ bên dưới.

Trong trường hợp tàn lửa bị bắt ra môi trường bên ngoài, nhanh chóng dập lửa bằng nước hoặc bình xịt chuyên dụng tùy vào mức độ sự việc.

- Giới hạn số lượng vàng mã được đốt

Cũng theo khuyến cáo từ Công an thành phố Hà Nội, người dân nên xem xét kỹ về số lượng vàng mã cần đốt. Không nên đốt quá nhiều vàng mã, đặc biệt là các loại có kích thước lớn như nhà cửa, xe cộ...

Việc đốt quá nhiều vàng mã không những tiềm ẩn nguy cơ xảy ra hỏa hoạn mà còn tạo ra một lượng khí CO2 khổng lồ, thoát ra ngoài môi trường sống của con người.

Nhằm chấn chỉnh việc đốt vàng mã – tục lệ mang tính tâm linh lâu đời của người dân đi vào nề nếp hơn, ngày 01/9/2010, Chính phủ đã ban hành Nghị định 75/2010/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động văn hóa. Nghị định quy định người dân đốt vàng mã không đúng nơi quy định tại nơi tổ chức lễ hội, di tích lịch sử – văn hóa sẽ bị phạt tiền.

Năm 2013, tại Điều 15, Nghị định 158/2013/NĐ-CP của Chính phủ tiếp tục nhấn mạnh các quy định này.

- Chủ động sử dụng các thiết bị, dụng cụ PCCC, mặt nạ phòng độc

Bên cạnh các lưu ý an toàn cần nhớ khi đốt vàng mã, các hộ gia đình cũng như kinh doanh cũng được vận động, tuyên truyền nên tự trang bị bộ dụng cụ phục vụ PCCC; chủ động chuẩn bị phương án thoát nạn khi có hỏa hoạn xảy ra; dự kiến lối thoát nạn thứ 2, thứ 3...

Khi xảy ra cháy, cũng không nên mất bình tĩnh. Hãy nhanh chóng hô hoán, báo động cho những người xung quanh, gọi điện báo cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy qua số 114. Đồng thời, mau chóng di chuyển đến nơi an toàn. Có thể dùng khăn mặt thấm nước hoặc mặt nạ phòng độc để che chắn mặt, cơ thể.

Không để xảy ra cháy, nổ là hạnh phúc của mọi người, mọi nhà và toàn xã hội, mọi người dân phải có trách nhiệm thực hiện các biện pháp an toàn phòng cháy và chữa cháy. Mỗi người dân hãy tự nâng cao ý thức của mình, cẩn trọng trong việc đốt vàng mã để những tục lệ tâm linh lâu đời thực sự trở thành một nét đẹp văn hóa của người Việt.