Ý nghĩa của việc dâng trái cây lên bàn thờ
Vào những ngày Rằm, mùng 1, lễ Tết, giỗ chạp, các gia đình sẽ chuẩn bị đĩa trái cây để dâng lên thần linh, tổ tiên.
Các loại quả được coi là biểu tượng của sự sung túc. Bên trong quả có hạt tượng trưng cho sự sôi, trường tồn.
Mỗi loại quả lại mang đến một ý nghĩa riêng biệt. Theo các chuyên gia văn hóa, ngày Tết, người Việt xưa thường dùng những sản vật cây trái do chính mình tạo ra để dâng lên ông bà tổ tiên, trời đất. Người Việt cũng chuộng con số 5 vì 5 là yếu tố cấu thành nên vũ trụ, ngũ hành. Số 5 cũng thể hiện ước muốn ngũ phúc lâm môn của người Việt gồm: phú, quý, thọ, khang, ninh.
"Đông bình tây quả" ý nghĩa chẳng sai
Theo quan niệm dân gian từ xưa, bát hương được đặt ở ngay giữa bàn thờ, tượng trưng cho trung tâm, tinh tú hội tụ. Hai bên bát hương được để đèn dầu hoặc nến. Mâm ngũ quả được đặt trước, bát hương đặt sau, theo hướng của người cúng nhìn về phía bàn thờ.
Ông cha ta ngày xưa áp dụng nguyên tắc "đông bình tây quả" khi bài trí đĩa trái cây và lọ hoa trên ban thờ. Cách sắp xếp này bắt nguồn từ quy luật tự nhiên: Mặt trời mọc đằng đông và lặn ở đằng tây, cây cối phải đơm hoa rồi mới kết trái. Vì vậy, trong thờ cúng, lọ hoa sẽ đặt ở phía đông, mâm ngũ quả đặt ở phía tây.
Cách xác định hướng trên ban thờ như sau: Hướng từ trong ban thờ nhìn ra, tức bên trái của ông bà (bên tả) được coi là phía đông. Bên đối xứng (bên hữu) sẽ là phía tây.
Bàn thờ gia tiên thường đặt ở giữa căn nhà theo hướng nam. Bình hoa đặt ở bên trái bàn thờ (phía đông). Đĩa trái cây đặt ở bên phải (phía tây) cũng sẽ tiện cho việc bày biện.
Cách chọn quả thắp hương
Thông thường, người ta chọn bày mâm ngũ quả - 5 loại quả trên bàn thờ tương tứng với 5 yếu tố của ngũ hành là Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Màu sắc của các loại quả tuân theo ngũ hành ví dụ quả màu đỏ tượng trưng cho may mắn, phú quý; quả màu vàng đại diện cho sự sung túc...
Các loại quả thường được chọn để dâng cúng là dưa hấu, thanh long, táo, đu đủ, sung, dứa, bưởi, cam, phật thủ...
Tùy theo điều kiện mà gia chủ có thể chuẩn bị loại quả cho phù hợp để đặt lên bàn thờ.
Ngoài những loại quả nên dâng cúng trên bàn thờ, cũng có những loại kiêng dùng như quả lê, các loại quả có gai như sầu riêng, hay các loại quả giả, quả có mùi nồng, quả hỏng,...
Theo phong thủy, cũng giống như số lượng nhang, cắm hoa, bày quả trên ban thờ nên dùng những số lẻ như 1,3 ,5, 7, 9,.... Bởi những số lẻ mang năng lượng dương, tượng trưng cho may mắn. Còn những số chẵn như 2, 4, 6, 8, 10 nên kiêng cắm vì chúng mang nhiều năng lượng âm, không may mắn.
Khi bày trên ban thờ, quả táo với hình dáng tròn trịa, màu sắc đỏ, vàng tươi sáng mang ý nghĩa may mắn, phú quý. Trong tiếng Trung Quốc, “quả táo” có phát âm gần giống với hai chữ “hòa bình”, bởi thế nó còn có ý nghĩa hòa hợp, đầm ấm và yên bình.
Trái chuối cũng hay được các gia đình bày trên mâm ngũ quả ngày Tết. Nải chuối ôm lấy quả bưởi phía bên trên tượng trưng cho sự sum vầy, gắn kết. Hình ảnh những quả chuối liền kề cạnh nhau còn nói lên sự quấn quýt đông đủ, đầm ấm của các thành viên trong gia đình.
Theo phong thủy, màu sắc vàng sáng và hương thơm dịu nhẹ, thanh mát của trái cam tượng trưng cho sự tươi mát. Những quả cam căng bóng, tròn trịa sẽ đem đến nguồn năng lượng tích cực cho mọi thành viên trong gia đình.
Khi chọn bưởi bày mâm ngũ quả, bạn nên lựa chọn những quả có vỏ mịn, không bị rám, xước, hình dạng tròn đều, cầm nặng tay, cuống còn tươi, nếu cuống có lá thì khi bày mâm ngũ quả càng đẹp mắt.
Nho cũng là một loại trái cây được ưa chuộng khi bày cúng trên bàn thờ của các gia đình, để cầu mong mọi việc suôn sẻ, thuận lợi, viên tròn hơn.
