Theo tục cổ truyền của người Việt, Táo quân gồm hai ông và một bà. Điều này tượng trưng cho chiếc kiềng ba chân ở nhà bếp. Bên cạnh đó, họ chính là các vị thần bảo vệ cho gia đình nơi mình cư ngụ và thường được thờ ở nhà bếp nên được gọi là vua Bếp.

Để được vua Bếp “phù trợ” nhiều điều may mắn trong năm mới, người Việt Nam thường làm lễ tiễn đưa rất trọng thể. Sau đây là những lễ vật không thể thiếu khi cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp năm 2019.

Lễ vật chuẩn bị để cúng Táo quân

Thông thường, lễ vật cúng Táo quân gồm có mũ ông Công ba cỗ hoặc ba chiếc, hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà. Mũ dành cho các Táo ông sẽ có hai cánh chuồn còn mũ Táo bà thì không có cánh chuồn.

Đồng thời, những mũ này luôn được trang trí với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và những dây kim tuyến có màu sắc sặc sỡ. Có khi để đơn giản hơn, người ta chỉ cúng tượng trưng một cỗ mũ ông Công và kèm theo một chiếc áo cùng một đôi hia bằng giấy. Màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công sẽ được thay đổi hàng năm theo ngũ hành.

Ngoài mũ ông công, mỗi gia đình phải chuẩn bị 1 mâm cỗ mặn, bánh kẹo, trầu cau, rượu, hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi, tiền vàng và 3 con cá chép còn sống.

Mũ, áo, hia, và một số vàng thoi bằng giấy sẽ được đốt đi sau lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp. Bên cạnh đó, để ông Táo và bà Taó có phương tiện về chầu trời, ở miền Bắc người ta còn cúng một con cá chép sống thả trong chậu nước.

Việc làm này có ngụ ý "cá hóa long" nghĩa là cá sẽ biến thành Rồng đưa ông Táo về trời. Sau đó, con cá chép này sẽ "phóng sinh" bằng cách thả ra ao hồ hoặc ra sông ngay sau khi cúng.

Còn ở miền Trung, mỗi gia đình sẽ cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ làm phương tiện cho ông Công ông Táo. ở miền Nam thì đơn giản hơn, gia chủ chỉ cần cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy là đủ.

Tuy nhiên, tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, mỗi gia đình có làm lễ mặn với xôi gà, chân giò luộc cùng các món nấu cùng nấm, măng,...vv hoặc lễ chay với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc,...vv để lễ tiễn ông Công ông Táo được thịnh soạn hơn.

Theo tục xưa, đối với những gia đình có trẻ con, gia chủ sẽ cúng Táo quân thêm một con gà luộc nữa. Gà luộc này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy với ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang, mạnh mẽ như con gà cồ.

Đặc biệt, sau khi bày lễ, thắp hương và khấn vái xong thì gia chủ phải đợi hương tàn để thắp thêm một tuần hương nữa.  

Đồ vật cần chuẩn bị trong mâm cúng Táo quân

Theo truyền thống của người Việt Nam, mâm cỗ cúng ông Công ông Táo thường bao gồm rất nhiều món như 1 đĩa gạo, 1 đĩa muối, 5 lạng thịt vai luộc, 1 bát canh mọc, 1 đĩa xào thập cẩm, 1 đĩa giò, 1 con cá chép rán hoặc cá chép sống, 1 đĩa xôi gấc, 1 đĩa chè kho, 1 đĩa hoa quả, 1 ấm trà sen, 3 chén rượu, 1 quả bưởi, 1 quả cau, lá trầu, 1 lọ hoa đào nhỏ, 1 lọ hoa cúc, 1 tập giấy tiền, vàng mã.

Ngoài ra, gia chủ cần nhớ mâm cúng ông Táo thì phải đặt trong bếp và bật bếp lên cho cháy rực, một mâm cỗ đề huề thì cả nhà quanh năm mới có thể no ấm, sung túc và đủ đầy.

*Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo