NSƯT Phi Điểu tên thật là Nguyễn Thị Phi, sinh năm 1933, quê gốc An Giang nhưng sinh trưởng tại Campuchia, trong một gia đình có truyền thống yêu nước. Năm 1954, bà ra Bắc tập kết rồi trở thành phát thanh viên của Đài tiếng nói Việt Nam. Sau khi hoà bình lập lại bà vào Sài Gòn sinh sống, công tác tại Đài phát thanh TP.HCM. Từ năm 2000, bà bắt đầu dấn thân vào con đường diễn xuất.

Vốn sở hữu gương mặt hiền lành, có phần tảo tần, lam lũ của bà mà các đạo diễn tin tưởng và giao phó những vai bà mẹ phúc hậu, chịu thương chịu khó. Các vai diễn ấn tượng của nữ nghệ sĩ phải kể đến là Thụy khúc, Blouse trắng, Lẵng hoa tình yêu, Bên đường lá đỏ,... Nhờ vậy mà từ đạo diễn cho đến khán giả ai cũng yêu mến gọi bà là "người mẹ hiền nhất màn ảnh Việt".

Hiện tại, dù đã bước sang tuổi 91, nghệ sĩ Phi Điểu vẫn miệt mài cống hiến cho nghệ thuật vừa là niềm vui nhưng cũng là trách nhiệm. Mới đây nhất, bà còn gây chú ý khi tham gia ngồi ghế giám khảo cuộc thi Hoa hậu Du lịch Bản sắc Việt Nam 2024. Nói về lý do nhận lời làm giám khảo chấm thi nhan sắc, nữ nghệ sĩ cho biết trước đó, bà biết đến NTK Tạ Linh Nhân thông qua các sự kiện quảng bá văn hóa nên hiểu được tâm huyết của trưởng ban tổ chức.

Với ý nghĩa nhân văn của cuộc thi, NSƯT Phi Điểu quyết định nhận lời đồng hành để tiếp thêm động lực cho NTK Tạ Linh Nhân trong hành trình làm nghề. “Hơn hết lần trở lại Quảng Ngãi này khiến tôi hãnh diện vì được đóng góp công sức, vừa được ôn lại kỷ niệm cách đây 70 của mình” - nữ nghệ sĩ trải lòng.

Không chỉ làm phim ảnh và ngồi ghế nóng, nghệ sĩ Phi Điểu cũng thường nhận lời sải bước trên sàn diễn. Bà gây bất ngờ với thần thái tươi tắn, phong thái trang nhã, khoẻ khoắn.

Mỗi ngày, nghệ sĩ Phi Điểu tự chạy xe máy đến phim trường. Con cháu và nhiều người từng khuyên bà di chuyển bằng phương tiện công cộng cho đỡ nguy hiểm nhưng bà không muốn vì "thích cảm giác tự chủ động thời gian và rèn luyện phản xạ".

"Tôi đi xe máy phải mấy chục năm rồi, đến giờ vẫn ngày ngày chạy chiếc xe máy quen thuộc vì nó nhỏ nhỏ, vừa người tôi. Nhiều người nói tôi cao tuổi rồi, không nên đi xe máy nhưng tôi vẫn muốn tự đi để kiểm soát được sự nhạy bén, nhanh nhẹn của mình.

Tôi vẫn lái xe máy đi làm, tới phim trường, đi chợ. Tự đi xe như thế này tôi được thoải mái về thời gian, đi đâu về đâu cũng chủ động, giúp đầu óc tôi minh mẫn. Bây giờ cứ lên ô tô ngồi tới nơi rồi về thì nói làm gì nữa. Chỉ khi đi quay xa thì tôi đi xe đoàn, không thì tôi gọi xe công nghệ.

Sức tôi cũng còn khỏe, tôi lại thuộc đường trong thành phố vì đi nhiều. Có điều buổi tối thì hơi khó nhìn đường, tôi phải đi từ từ để rà đường rồi về. Tôi đi hoài nên cũng quen rồi, con cháu tôi đều hiểu, không cản được, nhưng các con cũng thường xuyên nhắc đi cẩn thận. Tôi thích tự lập, cái gì còn làm được thì tự làm, trừ khi không tự làm được thì tôi mới nhờ" - Nghệ sĩ Phi Điểu tâm sự.

Ở tuổi này, bà khẳng định không đặt nặng chuyện catse và chưa bao giờ "hét" giá vì quan niệm đó không phải thước đo đánh giá tên tuổi. Theo nghệ sĩ Phi Điểu, hiện bà có cuộc sống gia đình ổn định, không phải lo ăn lo mặc nhưng nhờ tiền lương, catse nên bà có thể giúp hàng xóm, họ hàng xa gần.

Nghệ sĩ Phi Điểu còn được ngưỡng mộ bởi tình yêu son sắt một đời với cố nhạc sĩ Phan Nhân - người đã viết lên những ca khúc bất hủ: Nhớ về Pác Bó, Xa Hà Nội, Chú ếch con, Hàng cây ơn Bác...

Bà từng kể về chuyện tình với người chồng tài hoa hơn mình 3 tuổi. Khi đó, cả hai cùng sinh hoạt trong đoàn văn công giải phóng miền Nam tập kết ra Bắc, nhạc sĩ Phan Nhân đã cảm mến cô học trò Phi Điểu. Nhờ sự tác hợp của đồng đội, họ nên vợ nên chồng.

"Đám cưới được tổ chức giữa lán trại trong rừng, chỉ có ít nước chè và bánh kẹo. Khi đó, chúng tôi đang đóng quân tại miền Trung. Toàn anh em văn nghệ tham gia nên đám cưới giản dị mà vui. Trong chiến tranh, tình yêu quê hương đất nước cao hơn tình cảm cá nhân. Chúng tôi đã động viên nhau, gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ để gia đình sớm đoàn tụ" - nghệ sĩ Phi Điểu nói.

Sau ngày đất nước thống nhất, Phan Nhân - Phi Điểu quay lại Sài Gòn công tác trong Đài phát thanh TP.HCM. Lúc này, nhạc sĩ vẫn ôm đàn đi khắp các tỉnh Nam bộ gây dựng phong trào văn nghệ những ngày đầu giải phóng. Chỉ đến khi gần về hưu, làm công tác biên tập âm nhạc cho đài phát thanh, ông mới có nhiều thời gian bên gia đình.

Bước sang tuổi xế chiều, sức khỏe nhạc sĩ Phan Nhân yếu đi nhiều. Ông bị bệnh tim, phổi và nhiều căn bệnh tuổi già khác và qua đời và năm 2015, thọ 85 tuổi.

"Chồng tôi chính là mối tình đầu của tôi - khi đó tôi mới 22 tuổi. Chúng tôi đã cùng nhau trải qua 63 năm cuộc đời với nhiều cung bậc cảm xúc, gắn liền với sự thăng trầm của xã hội và quyết không rời xa nhau. Chồng tôi hiện đã qua đời được 7 năm nhưng lúc nào tôi cũng nhớ ông ấy" - nghệ sĩ Phi Điểu nhắc về tình yêu với chồng trong một bài phỏng vấn.