Tờ giấy chữ đen trên nền đỏ này nhanh chóng bị cư dân mạng mỉa mai là “bảng danh sách phạt tiền”, bởi nội dung can thiệp sâu vào các quyết định riêng tư như kết hôn, sinh con và cả mâu thuẫn gia đình.
Theo nội dung văn bản, thôn đưa ra 7 điều khoản xử phạt, bao trùm từ hành vi hôn nhân – sinh sản đến sinh hoạt thường nhật. Đáng chú ý nhất là quy định phạt 1.500 nhân dân tệ đối với người kết hôn với người có hộ khẩu ngoài tỉnh. Những cặp đôi sống chung không đăng ký kết hôn bị phạt 500 tệ mỗi năm, còn mang thai trước hôn nhân phải nộp phạt tới 3.000 tệ.
Gây tranh cãi hơn cả là điều khoản quy định sinh con khi kết hôn “chưa đủ tháng” cũng bị phạt 3.000 tệ, nhưng không nêu rõ thế nào là “đủ tháng”, hoàn toàn bỏ qua khả năng sinh non – một thực tế phổ biến trong y học. Nhiều ý kiến cho rằng quy định này mang tính suy đoán, đánh đồng sinh con sớm với mang thai trước hôn nhân.
Không dừng lại ở chuyện hôn nhân và sinh sản, tờ thông báo còn mở rộng sang các hành vi đời sống thường ngày. Theo đó, vợ chồng xảy ra mâu thuẫn phải nhờ cán bộ thôn hòa giải thì mỗi bên bị phạt 500 tệ; người ngoài thôn vào làng uống rượu, gây ồn ào có thể bị phạt từ 3.000 đến 5.000 tệ; còn việc tung tin đồn hoặc cáo buộc người khác không có chứng cứ trong nhóm WeChat của thôn cũng bị xử phạt từ 500 đến 1.000 tệ.
Sau khi hình ảnh tờ thông báo được đăng tải lên mạng xã hội, làn sóng phản ứng nhanh chóng bùng lên. Nhiều cư dân mạng chỉ ra rằng các quy định này không chỉ phi lý mà còn trái với pháp luật hiện hành. Một bình luận được chia sẻ rộng rãi nêu rõ tổ chức thôn không có quyền xử phạt hành chính, việc tự ý đặt ra các khoản phạt đã vi phạm Luật Tổ chức Ủy ban Dân thôn.
Bên cạnh đó, nhiều ý kiến nhấn mạnh tự do hôn nhân là quyền cơ bản của công dân, được Bộ luật Dân sự bảo vệ. Việc thu tiền đối với hôn nhân khác tỉnh bị cho là mang màu sắc phân biệt vùng miền, trong khi sống chung, sinh con hay mâu thuẫn gia đình vốn thuộc phạm vi đời sống riêng tư, không thể bị điều chỉnh bằng các khoản phạt tiền mang tính áp đặt.
Trước phản ứng dữ dội của dư luận, chính quyền thị trấn Mạnh Định sau đó xác nhận bản thông báo nói trên đã bị gỡ bỏ. Đại diện địa phương cho biết đây là quy định do thôn tự ban hành, không được cấp trên phê duyệt và không phù hợp với pháp luật.
Vụ việc một lần nữa làm dấy lên tranh luận tại Trung Quốc về ranh giới giữa quản lý cộng đồng và quyền tự do cá nhân, cũng như nguy cơ lạm quyền ở cấp cơ sở.
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nhiều ý kiến cho rằng những “hương ước kiểu cũ” nếu không được rà soát chặt chẽ rất dễ trượt sang can thiệp thô bạo vào đời sống riêng tư của người dân, đi ngược lại tinh thần pháp quyền mà chính quyền trung ương đang theo đuổi.
