Suy tuyến thượng thận vì dùng thuốc nhỏ mũi suốt 3 năm

Mới đây, Bệnh viện Nội tiết Trung ương tiếp nhận hai ca bệnh là anh em trai ruột, một trẻ 15 tuổi, một trẻ 11 tuổi đến khám, được chẩn đoán suy thượng thận do dùng thuốc xịt mũi có thành phần chứa corticoid.

Người nhà bệnh nhân cho biết, cả 2 bé đều bị viêm mũi dị ứng. Khi sử dụng thuốc xịt corticoid thì đỡ hẳn, giảm tình trạng chảy mũi, hắt hơi, ngạt mũi.

Vì thế, suốt 3 năm qua, 2 bé sử dụng thuốc xịt mũi thường xuyên. Lọ thuốc xịt lúc nào 2 bé cũng mang bên người, cứ thấy khịt khịt mũi là 2 bé lại lấy ra xịt.

Cả nhà không ai nghĩ đến nguy cơ của thuốc xịt, nhỏ mũi bởi nghĩ lượng rất nhỏ. Nếu dạng giọt thì nhỏ 1-2 giọt mỗi bên, dạng xịt mỗi bên một nhát, nên không ai nghĩ gây hại.

Thấy 2 con ngày càng béo hơn nên gia đình đưa đi khám dinh dưỡng. 10 ngày trước khi đến Bệnh viện Nội tiết khám, 2 bé đi khám dinh dưỡng trong tình trạng béo phì. Người anh chỉ số BMI ở mức 36,22 và người em có chỉ số BMI là 32,1.

Với chỉ số này, bác sĩ dinh dưỡng nhận định 2 bé bị béo phì nghiêm trọng. Đáng nói, cả 2 anh em đều có gương mặt tròn, rậm lông, làn da mỏng, rạn da bụng và đùi màu tím đỏ, phù hai chi dưới, kết quả xét nghiệm cortisol máu thấp, bác sĩ dinh dưỡng khuyên ngừng thuốc xịt mũi.

Sau khi ngừng thuốc, người bệnh xuất hiện mệt mỏi, chán ăn, chướng bụng, được gia đình đưa đến Bệnh viện Nội tiết Trung ương khám.

Cả hai bệnh nhân đều được chẩn đoán mắc hội chứng Cushing (suy thượng thận). Đây là bệnh lý nội tiết khá thường gặp trong lâm sàng do lạm dụng corticoid, từ đó gây tích tụ mỡ ở những vị trí đặc biệt như ở mặt, hay còn gọi là "mặt tròn như mặt trăng"...

Trước đó, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cũng tiếp nhận điều trị trường hợp nam bệnh nhân 24 tuổi ở Hà Nội mắc hội chứng này.

Bệnh nhân vốn vào viện để phẫu thuật cuốn mũi dưới, bác sĩ phát hiện bất thường như rậm lông, mặt tròn đỏ, da mỏng, nhiều vết rạn da, yếu và giảm khối lượng cơ.  Kết quả chẩn đoán sau đó cho thấy mắc hội chứng Cushing.

Chàng trai 24 tuổi cho biết bị chứng ngạt mũi kinh niên. Khoảng 10 năm nay, bệnh nhân bị tình trạng ngạt mũi trầm trọng, luôn phải thở bằng miệng. Vì thế, trong túi bệnh nhân lúc nào cũng có sẵn các loại thuốc xịt mũi chữa ngạt.

"Mình nghĩ xịt mũi là bình thường, không gây hại gì nên cứ thấy khó chịu là dùng, và dùng kéo dài 10 năm nay, trong đó 5 năm gần đây là dùng liên tục", nam bệnh nhân cho biết cho biết.

Xịt, nhỏ corticoid: Nhiều nguy cơ

Bệnh nhân sau đó được hoãn phẫu thuật để điều trị bệnh lý nội tiết suy thượng thận thứ phát.

BS chuyên khoa nội tiết Lưu Thúy Quỳnh cho biết, suy thượng thận thứ phát do thuốc là tình trạng giảm tiết cortisol của tuyến thượng thận do sự ức chế từ nồng độ corticoid cao quá mức cho phép trong máu trong một thời gian dài.

"Việc sử dụng tràn lan các sản phẩm thuốc chứa corticoid như thuốc tân dược, thuốc hít, thuốc xịt và đặc biệt là các thuốc trộn, thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc… là nguyên nhân hàng đầu gây nên tình trạng này", BS Quỳnh cho biết.

Trong đó, với thuốc nhỏ mũi mọi người hay chủ quan nhất vì nghĩ chỉ dùng một lượng nhỏ để xịt, nhỏ, bôi... không trực tiếp uống vào người nên lành tính, không nguy hiểm.

Bệnh lý suy tuyến thượng rất nguy hiểm, việc  ngừng thuốc đột ngột có thể dẫn tới suy hô hấp, trụy tim mạch thậm chí tử vong.

Bác sĩ khuyến cáo, tất cả các loại thuốc uống, thuốc bôi, thuốc xịt chứa corticoid đều phải sử dụng thận trọng, có chỉ định chặt chẽ của thầy thuốc, dùng theo đúng đơn, không tự ý tăng liều, dùng kéo dài. Bởi dùng quá liều corticoid, dùng kéo dài có thể gây hội chứng suy thượng thận nguy hiểm

Corticoid là chất nếu sử dụng nhiều sẽ gây rối loạn chuyển hóa, tích nước, teo tuyến thượng thận, teo cơ, đái tháo đường, loãng xương, nguy cơ huyết khối, khi sử dụng cần chỉ định và theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc.

Các thuốc không được bác sĩ kê toa (kể cả thuốc đông y) trong điều trị các bệnh lý xương khớp, hoặc thuốc trị cảm ho, sổ mũi, viêm xoang… có tác dụng kháng viêm, giảm đau mạnh đều có nguồn gốc từ corticoid.

Do đó, nếu bệnh nhân tự ý mua về dùng một cách tùy tiện không theo sự kiểm soát chặt chẽ của bác sĩ sẽ gây hậu quả nguy hiểm.