Chắc hẳn nhiều người đã biết đến làng Vũ Đại qua những áng văn của nhà văn Nam Cao. Nhưng ngoài văn thơ, làng Vũ Đại còn được biết đến với một món ăn truyền thống nổi tiếng là cá kho. Những nồi cá kho của làng Vũ Đại đặc biệt từ công đoạn chọn cá, chọn nồi, lựa củi, thời gian kho…nên cho ra hương vị không thể quên với thực khách.

Thời điểm trước Tết âm lịch là giai đoạn bận rộn nhất với người dân tại làng Vũ Đại, những bếp lửa ngày đêm nóng đỏ để kho cá. Người người nhà nhà bố trí nhân lực thay phiên nhau trông nồi cá kho kéo dài nhiều tiếng để đạt chuẩn ngon nhất.

Cá kho làng Vũ Đại là món ăn đặc sản nức tiếng

Cá kho làng Vũ Đại vì sao đặc biệt và nổi tiếng đến vậy?

Làng Vũ Đại, nay là thôn Nhân Hậu (xã Hoà Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam) từ lâu đã nổi tiếng với món ăn dân dã cá kho. Cá kho làng Vũ Đại hay còn được gọi là cá kho Đại Hoàng được xem là đặc sản của tỉnh Hà Nam. 

Theo một số thông tin, cá kho làng Vũ Đại ngày xưa chỉ dùng để tiến vua, hoặc dịp lễ Tết dâng lên tổ tiên. Ngoài ra, công đoạn chọn cá, kho cá cũng rất tỉ mỉ, kỳ công mới cho ra được nồi cá ngon đạt chuẩn.

Cá để kho phải là cá trắm đen, có trọng lượng từ 4-8 kg. Cá sau khi được làm sạch, bỏ đầu và đuôi, chỉ lấy khúc giữa, cắt thành từng khúc vừa ăn, để ráo nước rồi đem ướp với các loại gia vị như: riềng củ, gừng, ớt, chanh, hành củ, muối hạt, đường và nước dùng gia truyền. Một nguyên liệu cốt lõi làm cho miếng cá chắc thịt hơn được người dân làng Vũ Đại sử dụng chính là nước tương cua đồng.

Củi để kho cá làng Vũ Đại phải là củi nhãn vì loại củi này có nhiệt lượng cao, khử được mùi đất nung trong nồi đất và giúp cá nhừ xương, chín tới, có hương vị hấp dẫn hơn. Đồng thời củi nhãn cũng cho lửa rất đượm.

Để kho được một nồi cá kho làng Vũ Đại cần sự tỉ mỉ từng công đoạn

Cùng với đó niêu đất kho cá phải là nồi đất do tỉnh Nghệ An làm vì chỉ có ở đây mới làm ra được nồi đất kho đảm bảo kho được 12-13 tiếng mà không bị nứt, còn vung phải lấy ở Thanh Hóa. Nồi đất sau khi mua về được người dân rửa sạch, lau khô, lúc kho lại được tráng qua một lớp nước nóng để đảm bảo độ kín, an toàn thực phẩm trong niêu cá.

Một nồi cá kho đạt chuẩn phải được kho từ khoảng 12 tiếng trong lửa đều, không được quá to cũng không được quá nhỏ. Chủ yếu dùng hơi nóng để giữ nhiệt trong lúc kho cá.

Cá kho làng Vũ Đại thịt chắc, nhừ xương, trẻ em và cụ già đều ăn được. Dù kho nhiều tiếng nhưng miếng thịt không bị bở, thơm, gia vị ngấm kĩ. Nếu bảo quản trong tủ lạnh có thể ăn cả tuần mà không lo bị hỏng hay sử dụng chất bảo quản.

Cá kho làng Vũ Đại thơm ngon, được bán trong nước lẫn xuất khẩu ra nước ngoài

Kiếm trăm triệu doanh thu dịp cao điểm Tết nhờ cá kho

Cứ đến mùa Tết, cá kho làng Vũ Đại lại đắt hàng. Nhiều gia đình kho hàng trăm nồi cá mỗi ngày và đa phần đều được khách đặt nước. Không chỉ người dân trong nước, cá kho làng Vũ Đại còn được nhiều người ở nước ngoài yêu thích, xuất khẩu sang một số nước ở châu Âu,...

Mỗi nồi cá kho làng Vũ Đại tùy theo trọng lượng có giá dao động từ 700.000 - 1.500.000 đồng. Vào dịp cao điểm Tết, mỗi cơ sở kho cá có thể lên đến hàng trăm nồi, đem về doanh thu “khủng”. Cá kho làng Vũ Đại luôn có giá cao nhờ sự tỉ mỉ trong từng công đoạn, từ chọn cá, nồi kho, củi và công thức kho được truyền lại từ lâu đời không nơi nào có.

Không chỉ mua về ăn, nhiều người còn đặt cá kho làng Vũ Đại để làm quà biếu Tết. Cá kho làng Vũ Đại được bán quanh năm, nhưng tất bật hơn cả vẫn là những ngày giáp Tết, Rằm tháng Chạp, ngày ông Công, ông Táo

Làng nghề truyền thống lâu đời, có những cơ sở sản xuất quy mô lớn, tạo thu nhập cao đặc biệt vào dịp Tết khiến cuộc sống của người dân ở địa phương này cũng “thay da đổi thịt”. Cứ gần Tết đến làng đặc sản cá kho này, không khó để nhìn thấy cảnh người dân đeo kính bơi, mặt nạ chống khói…ngồi kho cá ngày đêm.

Nhiều gia đình làm nghề kho cá làng Vũ Đại có doanh thu cao dịp Tết nhờ những nồi cá kho đặc sản

Dù Tết có nhiều món ăn đa dạng, nhưng cá kho làng Vũ Đại vẫn luôn chiếm một vị trí đặc biệt trong lòng những thực khách sành ăn, sẵn sàng chi hàng triệu đồng để mua một nồi cá kho về thưởng thức.