Vừa qua, VKSND Tối cao ban hành Công văn số 2160 giải đáp một số khó khăn, vướng mắc liên quan đến quy định của BLHS, BLTTHS, thi hành tạm giữ và thi hành án hình sự.
Trong đó, qua thực tiễn công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết vụ án hình sự phát sinh vướng mắc về việc xác định tình tiết định khung tăng nặng trong tội hiếp dâm.
Cụ thể, A và chị B chung sống với nhau như vợ chồng đã có con chung, được gia đình, dòng họ hai bên, hàng xóm xác nhận là vợ chồng. Tuy nhiên, A đã có hành vi hiếp dâm bà C (mẹ ruột của chị B). Vấn đề đặt ra là có căn cứ để xử lý A về tội hiếp dâm với tình tiết định khung tăng nặng “có tính chất loạn luân” theo điểm e khoản 2 Điều 141 BLHS năm 2015 hay không?
Giải đáp vấn đề này, theo VKSND Tối cao, điểm đ khoản 1 Điều 4 Nghị quyết số 06/2019 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao quy định: “Có tính chất loạn luân quy định tại điểm e khoản 2 Điều 141 ... của Bộ luật Hình sự là một trong các trường hợp sau đây:... đ) Phạm tội đối với con dâu, bố chồng, mẹ vợ, con rể”.
Trong khi đó, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 không công nhận quan hệ vợ chồng và các mối quan hệ khác khi quan hệ vợ chồng phát sinh nếu nam, nữ không đăng ký kết hôn theo quy định.
Do vậy, chỉ xác định mối quan hệ con rể - mẹ vợ kể từ khi nam, nữ có đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật (trừ trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 3-1-1987 mà chưa đăng ký kết hôn quy định tại mục 3 Nghị quyết 35/2000/NQ-QH10 của Quốc hội về việc thi hành Luật Hôn nhân gia đình và khoản 2 Điều 44 Nghị định 123/2015 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch).
Trong trường hợp nêu trên, mặc dù A và B chung sống với nhau như vợ chồng đã có con chung, được gia đình, dòng họ hai bên, hàng xóm đều xác nhận họ là vợ chồng nhưng nếu không đăng ký kết hôn thì theo quy định của pháp luật hiện hành, giữa anh A và bà C không phát sinh mối quan hệ con rể - mẹ vợ; do vậy, không có căn cứ để xác định hành vi A hiếp dâm bà C là “có tính chất loạn luân” theo quy định tại điểm e khoản 2 Điều 141 BLHS năm 2015, trừ trường hợp anh A, chị B chung sống với nhau như vợ chồng từ trước ngày 3-1-1987.
