Nhận biết triệu chứng sốt co giật ở trẻ em

Sốt co giật là cơn co giật được kích hoạt bởi sốt khi nhiệt độ vùng hậu môn trẻ trên 38 độ C. Trẻ từ 3 tháng - 5 tuổi (đặc biệt giai đoạn từ 12 - 18 tháng tuổi) khi mắc các bệnh thông thường như cảm lạnh, cúm, viêm tai... có nguy cơ sốt co giật.

Hiện tượng co giật xảy ra khi bé bị sốt cao (trên 39 độ C) bỗng dưng đột ngột mất ý thức, có thể mất kiểm soát tư thế, co cứng cơ, cắn chặt răng, co giật cơ theo nhịp toàn thân. Sốt co giật thường không kéo dài quá 1 - 2 phút, tuy nhiên nhiều trường hợp có thể kéo dài 15 phút. Sau cơn co giật, bé có thể hơi lừ đừ hoặc buồn ngủ trong khoảng 15 phút sau đó.

Khả năng tái phát chung của cơn sốt co giật khá cao, chiếm từ 30 - 35%. Triệu chứng tái phát không nhất thiết xảy ra ở cùng nhiệt độ với cơn sốt co giật đầu tiên và cũng không có nghĩa là mọi trẻ đều sẽ co giật khi bị sốt.

Nếu trẻ có một trong những yếu tố dưới đây, nguy cơ sốt co giật hoàn toàn có thể xảy ra: 

- Sốt co giật khởi phát sớm (trẻ dưới 15 tháng tuổi).

- Nhiệt độ gây sốt co giật thấp.

- Thời gian từ lúc sốt đến khi bắt đầu co giật ngắn (dưới 1 giờ).

- Trẻ thường xuyên bị sốt.

- Những người có quan hệ huyết thống cấp I (cha mẹ, anh chị em) cũng mắc chứng sốt co giật.

Làm gì khi trẻ bị sốt co giật?

Sốt co giật thường lành tính và có dự hậu tốt. Cơn co giật thường tự hết, và không để lại di chứng về sau. Trí thông minh và sự phát triển của não bộ trẻ không bị ảnh hưởng ngay cả khi có những cơn tái phát.

Trẻ bị sốt cao co giật không có nghĩa là bị động kinh. Động kinh là một bệnh lý hoàn toàn khác biệt - là rối loạn đặc trưng do cơn co giật tái phát mà không được kích hoạt vì lý do sốt. 

Điều đáng lo ngại khi trẻ bị sốt co giật là vô tình hít sặc những thức đang có trong miệng (sữa, thức ăn, đồ chơi...) dẫn đến ngạt hoặc cắn vào lưỡi. Vì vậy, mẹ hãy bình tĩnh xử trí theo các bước:

- Gọi người giúp đỡ.

- Đặt bé nằm xuống nơi rộng rãi và an toàn, nghiêng sang một bên. Tiếp đến, dùng 1 vật cứng (muỗng, que đè lưỡi, …) quấn khăn xung quanh, chèn giữa 2 hàm răng để tránh trẻ cắn lưỡi đồng thời lấy tay móc những thứ đang có trong miệng ra. Không được cho bất kỳ vật gì vào miệng bé (không vắt chanh, không bỏ quả chanh vào miệng bé vì những vật này có thể gây hít sặc hoặc tắc đường thở của bé).

- Không đè bé hoặc cố dùng sức kìm cơn giật, hạ sốt đúng cách. 

- Bình tĩnh quan sát và theo dõi đồng hồ. Nếu cơn co giật kéo dài quá 5 phút cần được đưa đi cấp cứu ở cơ sở y tế gần nhất.

Cần đưa bé đến bệnh viện ngay để loại trừ các nguyên nhân khác gây sốt co giật (đặc biệt ở trẻ dưới 12 tháng tuổi). Trước khi chẩn đoán co giật do sốt, bác sĩ sẽ kiểm tra để chắc chắn rằng nguyên nhân các cơn co giật không phải do bệnh lý tiềm ẩn nào khác, ví dụ bệnh viêm màng não. Bệnh này có thể gây ra cả sốt và co giật trông giống như sốt co giật.

Hiện nay, việc dùng thuốc ngừa cơn co giật hằng ngày cho bé bị sốt co giật không được khuyến cáo. Các bậc cha mẹ cần biết chăm sóc bé đúng cách khi bị sốt, trang bị những hiểu biết đúng đắn về hiện tượng sốt co giật để tránh hoang mang, lo lắng và xử lý thật tốt khi  tình huống xảy ra.

Tiến sĩ - Bác sĩ Phạm Diệp Thùy Dương

(Giảng viên Bộ môn Nhi Đại học Y dược TP.HCM)