Tại Việt Nam, bệnh dại đã lưu hành nhiều năm nay ở hầu hết các tỉnh thành. Đây là một trong các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây tử vong hàng đầu, với tỷ lệ tử vong gần như 100% khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng.
Theo thống kê tại Phòng Khám – Tư vấn tiêm chủng của Bệnh viện Nhi Trung ương, trong 9 tháng đầu năm 2023, tỷ lệ người bị chó mèo cắn đến tiêm huyết thanh và vắc xin phòng dại tăng lên đáng kể so với cùng kỳ năm 2022, với 271 trường hợp phải tiêm huyết thanh kháng dại, trong đó trên 70% trường hợp ở Hà Nội và gần 68% là trẻ dưới 15 tuổi.
Đặc biệt, nhiều trẻ được gia đình đưa đến Bệnh viện trong tình trạng đa vết thương toàn thân do chó cắn.
BS Đinh Thị Vân Anh - Phó Trưởng khoa Dự phòng và Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Nhi Trung ương cho hay, các số liệu thống kê hàng năm trên thế giới ghi nhận khoảng 59.000 trường hợp tử vong do bệnh dại ở người, chủ yếu ở Châu Á (59,6%) và Châu Phi (36,4%).
Tại Việt Nam, theo báo cáo của Cục Y tế dự phòng, thời gian qua, cả nước đã ghi nhận 61 ca tử vong do bệnh dại, tăng 18 ca so với cùng kỳ năm ngoái.
Đa số các trường hợp tử vong đều chưa được tiêm phòng do có tâm lý chủ quan cho rằng chó nhà cắn và tại thời điểm cắn chó bình thường, không hiểu biết về bệnh dại, trẻ bị chó cắn nhưng không nói với gia đình, tâm lý e ngại với vắc xin phòng dại…
Bác sĩ Vân Anh cho hay, bệnh dại là bệnh do virus lây truyền từ động vật sang người, gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương nhưng có thể phòng ngừa được bằng vắc xin.
"Khi đã xuất hiện các triệu chứng lâm sàng, bệnh dại gần như gây tử vong 100%. Khoảng 99% trường hợp mắc bệnh dại ở người là do bị chó nhà nhiễm virus dại cắn", bác sĩ Vân Anh nói.
Virus dại lây lan sang người và động vật qua nước bọt, thường là qua vết cắn, vết trầy xước hoặc tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc (ví dụ như mắt, miệng hoặc vết thương hở).
Theo bác sĩ Vân Anh, bệnh dại có thể phòng ngừa được bằng cách tiêm vắc xin cho thú nuôi, đặc biệt cho chó, kể cả chó con.
Đối với vắc xin phòng dại cho người, vắc xin không gây hại cho người tiêm. Vắc xin phòng dại được sản xuất từ virus dại đã bất hoạt do đó không có khả năng gây bệnh, không ảnh hưởng đến trí nhớ và các vấn đề thần kinh khác.
Hiện nay, tiêm dự phòng bệnh dại trước khi phơi nhiễm (tiếp xúc) được khuyến cáo với những người có nguy cơ, bao gồm các bác sĩ thú y, người vận chuyển thú vật, người thám hiểm hang động, công nhân xử lý virus và những người đi du lịch đến các vùng lưu hành dịch,…
Dự phòng bệnh dại sau phơi nhiễm với bệnh dại thường được khuyến cáo với các trường hợp người bị chó, mèo, động vật nghi mắc bệnh dại cắn, liếm hoặc bị nước bọt của động vật nghi dại dính vào niêm mạc (như mắt, miệng, niêm mạc bộ phận sinh dục) hoặc các phơi nhiễm với bệnh phẩm/virus dại tại phòng thí nghiệm.
Ngoài ra, người dân có thể phòng ngừa bệnh dại cho cả trẻ em và người lớn bằng cách không tạo ra hoàn cảnh cho chó cắn; đeo rọ mõm cho chó khi ra đường; xích hoặc nhốt chó khi có người lạ đến gia đình…
Cần làm gì khi bị chó hoặc động vật cắn, cào, liếm vào vết xước?
- Rửa vết thương dưới vòi nước chảy, càng sớm càng tốt trong 15 phút.
- Rửa vết thương bằng xà phòng và nước hoặc bằng các chất có tác dụng diệt khuẩn như cồn iod; cồn 70 độ hoặc rượu mạnh; xà phòng, dầu gội, dầu tắm…
- Khẩn trương đến các cơ sở y tế gần nhất để được đánh giá vết thương, tư vấn tiêm chủng vắc xin và huyết thanh theo từng trường hợp cụ thể căn cứ theo tình trạng động vật cắn, hoàn cảnh bị cắn hoặc tiếp xúc với nguồn bệnh; tình trạng và số lượng vết cắn, vị trí bị cắn; tình hình bệnh dại trong vùng.
