Cúng Tất niên là phong tục truyền thống lâu đời và mang nét đẹp văn hóa, bản sắc truyền thống của người Việt Nam. Đây là một nghi thức được diễn ra với ý nghĩa ghi nhận hoàn tất các công việc năm cũ và chào đón năm mới tốt lành.
Thường thì Tất niên ở nước ta được tổ chức vào ngày cuối cùng của năm tính theo lịch Âm (tức là ngày 30 tháng 12 Âm lịch, hay còn được gọi là ngày 30 Tết, một số năm thiếu thì sẽ được tổ chức vào ngày 29 tháng 12 Âm lịch (ngày 29 Tết).
Tuy nhiên có một số gia đình tổ chức cúng Tất niên sớm hơn, có thể là ngày 25, 26, 27 hoặc 28 tháng Chạp. Nhìn chung thời gian tốt nhất để tổ chức lễ cúng Tất niên vẫn là 2 ngày cuối cùng trong năm cũ. Như vậy Tất niên 2024 sẽ rơi vào ngày 8/2/2024 (tức 29 tháng Chạp) và 9/2/2024 (tức ngày 30 tháng Chạp).
Với tất niên ở miền Bắc: Hầu hết mâm cỗ cúng cuối năm ở khu vực miền Bắc đều tuân thủ nguyên tắc 4 bát 4 đĩa, tượng trưng cho tứ trụ (gồm năm - tháng - ngày - giờ sinh), bốn mùa (xuân - hạ - thu - đông) và bốn phương (Đông - Tây - Nam - Bắc). Nếu gia đình cầu kỳ khá giả hơn thì bày mâm cúng 6 bát 6 đĩa hoặc 8 bát 8 đĩa thể hiện sự đủ đầy và phát tài phát lộc. Những món đặc trưng như thịt đông, măng lưỡi lợn hầm chân giò, chim hầm, canh bóng bì nấm thả và miến nấu lòng gà, đĩa chả nem, đĩa giò, đĩa xào, chả quế, bánh chưng..
Với cúng tất niên ở miền Trung: Món ăn thể hiện sự sung túc đủ đầy miền trung thường là chiên - kho - canh - xào - luộc như cá chiên, thịt ram, miến Huế, canh măng khô, thịt heo luộc, gà bóp rau răm, chả Huế… Ngoài ra không thể “vắng bóng” đĩa bánh chưng, bánh tét nóng hổi.
Với lễ tất niên ở miền Nam: Tất niên miền Nam thường có nhiều mâm quả tươi ngon, cùng trà, rượu, trầu cau. Mâm cỗ tất niên ở miền Nam thường có thịt heo luộc, thịt heo quay, canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho hột vịt, gỏi tôm thịt, chả giò án, củ kiệu, canh măng và bánh tét (cả mặn lẫn chay).
Cúng tất niên là buổi lễ quan trọng kết thúc một năm. Do đó bạn cần chú ý khi bày mâm cỗ cúng gia tiên nên tránh những món có mùi hôi tanh như thịt chó thịt mèo, cá, các món gỏi sống hoặc các món ăn nặng mùi như mắm tôm... Khi bày cỗ cúng nên chú ý tránh bọc màng bọc ngoài miệng bát đĩa. Trên mâm cúng nên dùng bát đĩa ăn riêng tránh dùng chung với đồ dùng hàng ngày. Mâm cỗ cúng nên được sắp xếp gọn gàng tránh lộn xộn.
Sau đây là danh sách ngày đẹp cúng Tất niên các bạn có thể tham khảo:
Ngày 26 tháng Chạp (tức 5/2/2024 dương lịch): tức ngày Kỷ Hợi, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp ngày 26 tháng Chạp:
- Ất Sửu (1 giờ - 3 giờ): Ngọc Đường
- Mậu Thìn (7 giờ -9 giờ): Tư Mệnh
- Canh Ngọ (11 giờ - 13 giờ): Thanh Long
- Tân Mùi (13 giờ -15 giờ): Minh Đường
- Giáp Tuất (19 giờ -21 giờ): Kim Quỹ
- Ất Hợi (21 giờ - 23 giờ): Bảo Quang
Ngày 29 tháng Chạp (tức 9/2/2024 dương lịch): tức ngày Nhâm Dần, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp ngày 29 tháng Chạp:
- Canh Tý (23 giờ -1 giờ): Thanh Long
- Tân Sửu (1 giờ - 3 giờ): Minh Đường
- Giáp Thìn (7 giờ - 9 giờ): Kim Quỹ
- Ất Tị (9 giờ - 11 giờ): Bảo Quang
- Đinh Mùi (13 giờ - 15 giờ): Ngọc Đường
- Canh Tuất (19 giờ - 21 giờ): Tư Mệnh
Ngày 30 tháng Chạp (tức 9/2/2024 dương lịch): tức ngày Quý Mão, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp ngày 30 tháng Chạp:
- Nhâm Tý (23 giờ -1 giờ): Tư Mệnh
- Giáp Dần (3 giờ - 5 giờ): Thanh Long
- Ất Mão (5 giờ - 7 giờ): Minh Đường
- Mậu Ngọ (11 giờ - 13 giờ): Kim Quỹ
- Kỷ Mùi (13 giờ -15 giờ): Bảo Quang
- Tân Dậu (17 giờ - 19 giờ): Ngọc Đường
