Ước mơ của nữ Nghệ nhân Hà thành làm đèn ông sao: “Còn sống ngày nào tâm huyết nghề ngày đó”

Đi lấy chồng với “của hồi môn” không giống ai

Thời điểm trước Tết Trung thu khoảng một tháng, ngôi nhà nhỏ của nữ nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến bày la liệt đèn ông sao, đèn con thỏ, ông tiến sĩ giấy, ông đánh gậy trông trăng…

Thấy có khách đến thăm nhà, cô Tuyến vui vẻ tiếp chuyện. Vừa làm việc, cô Tuyến vừa trò chuyện với chúng tôi về nghiệp làm đèn trung thu mà cô trót đam mê.

“Chẳng biết là duyên hay là nghiệp nhưng dường như tôi đã “phải lòng” ông tiến sĩ giấy và những món đồ chơi trung thu truyền thống, để rồi cả đời cắt cắt, dán dán không biết chán…”, cô Tuyến bộc bạch.

Giá thành đèn ông sao mua tại nhà cô Tuyến dao động từ 28 – 35.000 đồng. Giá chỉ vài chục ngàn đồng, thế nhưng công sức bỏ vào đó là không hề nhỏ.

Làm khung đèn, cắt giấy màu, làm hồ dán, vẽ mặt ông đánh gậy… Có quá nhiều công đoạn để hoàn thành đồ chơi trung thu cho kịp đơn đặt hàng để đem trung thu về với những đứa trẻ.

Cũng dễ hiểu vì sao cô Tuyến lại nặng lòng với những món đồ chơi cả năm trẻ mới chơi một lần.

Lên 7 tuổi, cô Tuyến đã làm đèn ông sao. Lớn lên cùng những chiếc đèn ông sao, đèn con thỏ, đam mê của nữ nghệ nhân dành cho đồ chơi trung thu chưa bao giờ lụi tắt. “Của hồi môn” bố mẹ để lại cho cô Tuyến chính là tay nghề làm đèn lồng. Với cô, làm đèn trung thu là “duyên” mà cũng là cái “nghiệp” của cuộc đời.

Trong tất cả các món đồ chơi trung thu truyền thống, đèn ông sao là bán chạy hơn cả. Đèn ông sao của gia đình cô Tuyến chỉ có một màu đỏ, được trang trí các loại hoa văn trên các cánh sao chứ không có nhiều màu sắc như các loại đèn bán ngoài thị trường.

Màu của giấy kính đỏ thắm bên cạnh lá cờ đỏ sao vàng… Theo cô Tuyến, với cách trang trí đó, khi thắp nến, chiếc đèn sẽ cho ánh sáng đẹp hơn, lung linh hơn.

Thấy ấm lòng vì đèn ông sao vẫn có chỗ đứng trên thị trường

Đam mê với nghề, cô Tuyến không tránh khỏi những lúc buồn lòng vì nghề truyền thống bị mai một tại chính nơi nó ra đời và trẻ nhỏ đang có xu hướng “quay lưng” với đồ chơi truyền thông của dân tộc. Cũng có những thời điểm hàng làm ra bị “ế” vì đồ chơi Trung Quốc xâm lấn.

Cô Tuyến chỉ sợ một ngày nào đó, trẻ con không rước đèn ông sao trong đêm trung thu, đồ chơi dân gian mai một trong tâm trí các em. Vì thế, dù mưa gió, xa xôi, mấy năm trở lại đây, cô Tuyến lặn lội đến các trường học để dạy trẻ làm đèn lồng.

“Khi xưa nghèo khó, trẻ con ít được mua đồ chơi. Dịp trung thu đến, bố mẹ mua cho hai đứa hai ông đánh gậy.

Chơi bằng cách để hai ông đánh gậy đối diện nhau, rung rung chiếc cần treo “ông trăng” bằng giấy màu vàng phía trên là tay ông “đánh gậy” liên hồi trông rất vui. Cứ thế, trí tưởng tượng của đứa trẻ bay xa theo vầng trăng màu vàng và đôi tay đánh gậy đó. Còn bây giờ đồ chơi ê hề, trẻ có nhiều sự lựa chọn hơn.

Thế nhưng tôi vẫn quyết tâm giữ nghề, còn giữ nghề được ngày nào là vui ngày đó… Ưu điểm của đèn trung thu truyền thống là tính giáo dục, không bạo lực, không ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ nhỏ. Đèn con thỏ là dựa vào tích truyện Thỏ Ngọc cứu bạn trong đêm rằm tháng 8.

Đèn ông sao vừa là biểu tượng cho ngôi sao vàng năm cánh trên lá cờ Tổ quốc, vừa thể hiện cho ước muốn hòa bình của người Việt Nam chúng ta; ông tiến sĩ giấy biểu tượng của sự học, sự thành đạt… Mỗi món đồ chơi ẩn chứa một thông điệp cuộc sống riêng.

Đó là những bài học sâu sắc về tình đoàn kết, sự thành thực, lòng dũng cảm, đức hy sinh, niềm tin, hy vọng. Còn sống ngày nào, tôi sẽ làm nghề ngày đó để đem trung thu trọn vẹn về với con trẻ”, cô Tuyến xúc động bộc bạch.