Trẻ nói ngọng không trị sớm có thể thành tật cả đời

Nói ngọng khi đã trưởng thành

Một ông bố chồng ở Hố Nai, Đồng Nai, vào ngày cưới của con trai, trong lúc đại diện nhà trai phát biểu, ông này đã khiến khách đến dự tiệc có một trận cười bởi sau câu nói: “Tính thưa quý vị, côi hực sự vui mừng vì hôm nay gà ngày vui của con cúng côi” (Kính thưa quý vị, tôi thực sự vui mừng vì hôm nay là ngày vui của con chúng tôi). Chưa dừng lại ở đó, trong suốt buổi tiệc, ông cụ thân sinh đã ngoài 70 của chú rể tiếp tục ngọng líu ngọng lo.

Một trường hợp khác, trúng tuyển đại học với số điểm cao trong kỳ thi tuyển sinh, thế nhưng T.L, cậu sinh viên năm nhất khoa ngôn ngữ của một trường đại học tại TP.HCM vẫn không khỏi ngại ngùng khi không thể phát âm đúng phụ âm “th”. Trong buổi gặp mặt tân sinh viên, khi được hỏi ngoài đi học, L có những sở thích gì khác, giữa giảng đường hàng trăm sinh viên, chàng sinh viên ngập ngừng suy nghĩ rồi nói to “Mình hích hể dục hể hao”. Ai cũng hiểu L thích thể dục thể thao, thế nhưng câu nói ngọng của L khiến cả hội trường, đến cả vị giảng viên lớn tuổi cùng bật cười.“Ngôn ngữ không phải chỉ ở dạng viết.

Chính vì thế nếu muốn kiếm được việc làm liên quan đến ngôn ngữ, tôi nghĩ em nên tập nói cho chuẩn”, người thầy cho lời khuyên, trong khi L cho biết cậu nói ngọng từ thời con nít nhưng không ai nhắc nhở để sửa lại cho đúng.

Hiện tượng người lớn nói ngọng còn xảy ra cả ở trường đại học Sân khấu điện ảnh TP.HCM, nơi rất cần diễn viên tương lai phải có phát âm thật chuẩn.Theo lời của một số giám khảo trong hội đồng khảo thí.Chuyện thí sinh có khả năng diễn xuất rất tốt, ngoại hình ưa nhìn nhưng lại phát âm không rõ tiếng hoặc nói ngọng là không phải hiếm.“Hầu hết các em đều không được chọn bởi tiếng nói sân khấu là kỹ năng cơ bản mà người diễn viên sân khấu phải có.Cũng có một số trường hợp cá biệt được nhận, song sau đó các bạn cũng phải tập luyện rất lâu để có thể nói đúng”, một giảng viên chia sẻ.

Tại TP.HCM, các BV. Chợ Rẫy, BV. Tai Mũi Họng là những cơ sở y tế thường xuyên tiếp nhận những tình trạng ngọng người lớn đến chỉnh sửa phát âm, tuy nhiên theo các bác sĩ, trừ những bệnh nhân bị khuyết điểm vùng môi, miệng, lưỡi, còn lại các trường hợp nói ngọng do thói quen từ nhỏ chủ yếu luyện nói bằng cách nghe thật chuẩn và phát âm theo. Việc làm này mất nhiều thời gian cho nên phải đòi hỏi sự kiên trì và phải tập liên tục để tạo thành thói quen.

Can thiệp càng sớm càng tốt

Theo BS. Đỗ Thị Bích Thuận, khoa Phục hồi Chức năng, BV. Nhi Đồng Thành phố, bệnh viện thường xuyên tiếp nhận những trẻ nói ngọng được phụ huynh đến khám, trong số đó không ít trường hợp cả phụ huynh cũng nói ngọng.

 
BS.Thuận cho biết, trẻ nói ngọng, phát âm không rõ ràng khiến người khác không hiểu hết điều trẻ muốn nói, đặc biệt là khi trẻ gặp người lạ.Trẻ có thể có cảm giác thất vọng và dẫn đến việc ngại giao tiếp.Ngoài ra nói ngọng có thể làm ảnh hưởng đến việc học đọc - viết, khó khăn trong học tiếng Việt lẫn ngoại ngữ.Đây cũng là điều khiến bậc phụ huynh lo lắng.

Tuy nhiên, việc chữa nói ngọng cho trẻ cũng không quá khó như nhiều người vẫn tưởng.Ngoài phương pháp âm ngữ trị liệu của các nhà chuyên môn, các bậc phụ huynh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chữa hết tật nói ngọng cho trẻ.

Bình thường, từ 2 đến 6 tuổi là thởi gian trẻ học nắm bắt cách phát âm giống như người lớn. Vì thế khi thấy con mình nói ngọng ở độ tuổi này, quý phụ huynh cũng đừng quá lo lắng. Trẻ cần được xác định là nghe bình thường và không bị tật ở vùng hầu họng như tật chẻ vòm chẳng hạn.

Sau đó, hãy lắng nghe và quan sát xem con mình nói có giống với đa số các bạn cùng lớp, các trẻ em cùng lứa tuổi ở gần nhà hay không.Nếu câu trả lời là giống, trẻ sẽ nói đúng dần cho đến 6 - 7 tuổi.

Nếu câu trả lời là không, cần đưa trẻ đến khám ở các cơ sở y tế có chuyên ngành âm ngữ trị liệu.

Việc học nói không phải chuyện một ngày một bữa mà cần có thời gian luyên tập, thực hành việc học nói ngày này qua ngày khác, cũng giống như việc người lớn chúng ta học ngoại ngữ. Để giúp con nắm bắt cách phát âm tốt, ngay từ lúc trẻ mới bi bô tập nói, quý phụ huynh nên nói rõ ràng và phát âm đúng nhất có thể khi trò chuyện với con. Tránh việc nói nhại theo lời ngọng ngịu của trẻ, vô tình các phụ huynh đang dạy cho con bắt chước những âm ngọng ngịu đó.

Bởi vì trẻ học nói thông qua việc bắt chước những gì nghe được.Mặc khác, cũng không nên trêu chọc hay chê bai trẻ.Việc này dễ làm cho trẻ thất vọng, mặc cảm. Hãy lắng nghe con trẻ nói một cách tích cực, đầy thành ý. Khen ngợi khi con nói rõ và phát âm tốt. Thành thật cho trẻ biết nếu phụ huynh chưa hiểu được ý mà trẻ đang diễn đạt.Giúp trẻ diễn đạt tốt hơn bằng cách sử dụng câu ngắn, ngắt câu hoặc nhắc lại các mẫu câu gợi ý.Đừng quên khen và tiếp tục khen ngợi khi trẻ có bất kỳ một nổ lực nào trong việc học phát âm.

Trong lúc nói chuyện với trẻ, từ nào trẻ nói ngọng, quý phụ huynh hãy lặp lại các từ đó theo cách nói đúng, lặp lại trong nhiều câu khác nhau. Lặp lại cho trẻ nghe các phát âm đúng một cách tự nhiên chứ không bắt buộc trẻ lặp lại.

Bởi vì trẻ học nói thông qua việc bắt chước những gì nghe được. Ví dụ: Trẻ nói “cho chon chái cháo” (cho con trái táo), người lớn khi ấy cần nhắc lại cho đúng từ “táo” bằng cách lập lại “à, cho con trái táo phải không. Con thích táo lắm phải không. Mẹ cho con trái táo nè. Táo đây này con”.

Trẻ nói ngọng khi đến bệnh viện chữa sẽ được các chuyên viên âm ngữ trị liệu đánh giá lời nói và chọn lựa phương pháp phù hợp nhất, hiệu quả nhất đối với từng trẻ và tùy theo từng rối loạn cụ thể.

Ví dụ như hướng dẫn cách đặt lưỡi, tạo hơi như thế nào để tạo ra một âm đúng, được kiểm tra xem nghe và phân biệt âm vị chính xác chưa?Thông thường, tập nói đúng từng từ, cụm từ gồm 2 - 3 từ, rồi nói đúng một câu, sau cùng là nói đúng trong lúc nói chuyện với người khác.

Nếu như không được xử lý sớm, việc nói ngọng còn tồn tại cho đến khi trẻ lớn, nó có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập, giao tiếp, phát triển tâm lý của trẻ sau này. Do đó, các quý phụ huynh cũng không nên quá chủ quan bỏ qua lỗi này.

Tập cho con nói đúng không phải chuyện một sớm một chiều, bởi ngoài kỹ năng chuyên môn, phương pháp đúng, nó còn đòi hỏi phụ huynh phải có lòng kiên trì và phải hòa nhập cùng con. Việc điều trị nói ngọng cũng không phải là việc riêng của bố hay mẹ mà là việc chung của tất cả các người lớn trong gia đình.