El Niño đề cập đến hiện tượng nhiệt độ nước bề mặt của vùng nhiệt đới phía đông Thái Bình Dương tăng cao hơn bình thường. Nhiệt độ nước tăng cao này ảnh hưởng đến gió thổi từ Thái Bình Dương, làm thay đổi thời tiết trên khắp thế giới. 

Các nhà khí hậu học cho rằng rất khó để dự đoán chính xác biến đổi khí hậu El Niño sẽ mang đến cho từng khu vực như thế nào. Tuy nhiên, vào mùa đông 2018-2019, khi hiện tượng El Niño xảy ra, bão hoành hành ở miền đông nước Mỹ, hạn hán gia tăng ở Đông Nam Á, dẫn đến xuất hiện hàng loạt thời tiết bất thường, tờ Financial Times (FT) đưa tin. 

Hiện tượng này làm gián đoạn chu kỳ tăng trưởng của cây trồng, ảnh hưởng đến sản xuất lương thực toàn cầu và có thể dẫn đến giá cây trồng tăng cao. 

Tháng 9/2023, ngân hàng Mandiri của Indonesia dự đoán sản lượng dầu cọ của Indonesia sẽ giảm khoảng 7% và sản lượng cà phê khoảng 20% ​​trong năm nay do El Niño. 

Có thể có "siêu El Niño" trong năm nay
Hạt cà phê được đặt trên một quầy hàng - Ảnh: AP

Cơ quan quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA) đã dự đoán sự xuất hiện của El Niño kể từ tháng 6 năm nay. Vào thời điểm này, các dấu hiệu nóng lên bất thường đã được phát hiện ở Thái Bình Dương và các nơi khác.   

Trong những tháng tiếp theo, các dự đoán về El Niño càng được củng cố khi nhiệt độ bề mặt và đại dương toàn cầu tăng vọt lên mức kỷ lục. NOAA ước tính có 71% khả năng El Niño ở mức "vừa phải" sẽ xảy ra vào mùa đông năm nay ở Bắc bán cầu.   

Vào tháng 8/2023, Trung tâm nghiên cứu khí quyển quốc gia Hoa Kỳ (NCAR) đã sử dụng hệ thống dự báo mới để dự đoán rằng một “siêu El Niño” tương đương với El Niño lịch sử năm 1997-1998 có thể xảy ra vào mùa đông năm 2023. Mùa đông năm 1997-1998, mưa lớn đổ xuống California và Kenya, đồng thời hạn hán nghiêm trọng xảy ra ở Indonesia.

Tác động đến lạm phát toàn cầu 

Thời tiết bất thường do El Niño gây ra ảnh hưởng đến sự tăng giá ở nhiều lĩnh vực khác nhau.

Trên thực tế, qua kết quả phân tích dữ liệu giá nguyên liệu thô của Ngân hàng Thế giới từ những năm 1960, JP Morgan cho biết rằng hiện tượng El Niño, thường xảy ra hai lần trong một thập kỷ, có liên quan đến việc tăng giá cao su, gỗ và kẽm.

Ví dụ, El Niño có xu hướng mang lại mưa lớn cho vùng Pilbara phía tây Úc, nơi có trữ lượng lớn quặng sắt. Tại Úc, nơi chiếm khoảng 60% thị trường quặng sắt đường biển, nếu sản xuất bị gián đoạn do thời tiết, giá quặng sắt có thể sẽ tăng.

Những quả cam thối nằm rải rác trên sàn một vườn cây ăn quả ở Florida (Mỹ), nơi một cơn bão quét qua vào tháng 10/2022 - Ảnh: AP

Hơn nữa, ảnh hưởng của El Niño không chỉ giới hạn ở từng vùng. Trung Mỹ, nơi El Niño được dự đoán sẽ mang đến sức nóng cực độ, đang phải hứng chịu hạn hán, điều này có thể gây khó khăn cho Kênh đào Panama, vốn cần nguồn cung cấp nước ngọt thông suốt để mở và đóng các cửa xả lũ, để hoạt động bình thường. Nếu hứng chịu El Niño, việc tàu vận chuyển khí tự nhiên đi qua kênh đào này sẽ bị ảnh hưởng là điều đương nhiên. 

Trước đây, khi El Niño xảy ra, mùa đông ở châu Âu có xu hướng trở nên lạnh hơn. Nếu nhu cầu về khí đốt tự nhiên tăng lên trong bối cảnh việc vận chuyển qua Kênh đào Panama bị chậm trễ, giá có thể còn tăng cao hơn nữa. 

Một nhà phân tích cấp cao trong lĩnh vực năng lượng tại Rabobank ở Hà Lan, cho biết với FT: “Số lượng tuyến đường qua Kênh đào Panama và trữ lượng hồ chứa (nước ngọt) đã trở nên quan trọng như các báo cáo về dầu mỏ của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ. Thế giới cũng đang quan tâm sự ảnh hưởng của El Niño với nguy cơ giá cả tăng cao".