Theo lời bệnh nhân, thời gian đầu, ông chỉ đau nhẹ song tình trạng ê buốt và đau nhức ngày càng tăng nặng. Cơn đau như điện giật một bên mặt, nhiều khi chỉ cần gió thổi vào mặt hay nhai nhẹ cũng khiến ông đau điếng người. Vì vậy, suốt ngày ông chỉ ở trong nhà, liên tiếp 4 năm ông chỉ húp cháo, ăn nhẹ.

Gần đây, người nhà đưa ông nhập viện và được chẩn đoán mắc bệnh lý đau dây thần kinh số 5 (dây thần kinh tam thoa, lớn nhất trong 12 dây thần kinh sọ não).

Nguyên nhân đau dây thần kinh số 5

Đau dây thần kinh số 5 có biểu hiện đau kịch phát nặng, đau nhói mặt. Nguyên nhân thường do chèn ép, cụ thể:

– Chèn ép bởi một động mạch nội sọ (ví dụ, động mạch tiểu não trước, động mạch nền). Trường hợp do (vòng tĩnh mạch ít gặp hơn) gây chèn ép dây thần kinh số 5 (vùng hạch sinh ba) tại rễ thoát ra của dây 5 vào thân não.

Hình ảnh phân nhánh của dây thần kinh 5.

– Các nguyên nhân ít phổ biến hơn bao gồm: Chèn ép bởi khối u và đôi khi có mảng xơ cứng ở vùng chân răng.

– Các bệnh lý khác gây ra các triệu chứng tương tự (ví dụ, xơ cứng rải rác) đôi khi được coi là đau dây 5 và đôi khi không.

Cơ chế gây bệnh đau thần kinh số 5 không rõ ràng. Một giả thuyết cho thấy việc chèn ép dây thần kinh gây ra thoái hóa myelin cục bộ, có thể dẫn đến việc tạo ra xung ngoại lai và/hoặc thoát ức chế các đường dẫn truyền cảm giác đau trung tâm liên quan đến nhân dây số 5 tủy sống.

Dấu hiệu đau dây thần kinh số 5

  • Đau xảy ra dọc theo phân bố của một hoặc nhiều phân nhánh cảm giác của dây 5, thường là nhánh hàm trên.
  • Đau mang tính chất kịch phát, kéo dài vài giây đến 2 phút, nhưng các cơn đau có thể tái phát nhanh.
  • Đau nhói, dội lên, và đôi khi tự hết.
  • Đau thường giảm bớt bằng cách kích thích vào vị trí kích phát trên mặt (bằng cách nhai, đánh răng, hoặc mỉm cười).
  • Thông thường, bệnh nhân chỉ đau một bên mặt và không thể ngủ nghiêng mặt về bên đau.
Bệnh nhân được phẫu thuật đau dây thần kinh 5. Ảnh: BVCC

Chẩn đoán phân biệt đau dây thần kinh số 5 với các bệnh khác

Các triệu chứng của đau dây thần kinh số 5 gần như mang tính đặc trưng khá cao. Do đó, một số bệnh lý khác gây đau mặt có thể được phân biệt trên lâm sàng:

– Đau nửa đầu mạn tính (hội chứng Sjaastad) được phân biệt bằng các cơn đau kéo dài (5 đến 8 phút) và đáp ứng tốt với indomethacin.

– Đau sau herpes được phân biệt dựa vào đặc tính diễn biến liên tục (không có cơn kịch phát), tổn thương phát ban điển hình, sẹo, và thường gây bệnh tại các thành phần thị giác.

– Đau đầu migraine, có thể gây đau mặt không điển hình, được phân biệt bởi cơn đau kéo dài hơn và thường đau kiểu nhức nhối.

– Viêm xoang và đau răng không do nguyên nhân thông thường có thể được phân biệt bằng các triệu chứng liên quan (ví dụ như chảy dịch mũi, sốt, đau đầu do tư thế nằm).

– Khám thần kinh bình thường trong đau dây thần kinh số 5. Do đó, các triệu chứng thần kinh (như mất cảm giác trên mặt) cho thấy cơn đau giống như đau dây số 5 là do bệnh lý khác (ví dụ khối u, đột quỵ, mảng xơ cứng rải rác, dị dạng mạch máu, các tổn thương khác làm chèn ép dây 5 hoặc cản trở đường dẫn truyền tới thân não.

Lời khuyên của thầy thuốc

Đau dây thần kinh số 5 rất hay gặp, việc điều trị có thể dùng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật giải ép mạch máu - thần kinh.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị tùy thuộc vào tình trạng bệnh của từng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ tư vấn bạn điều trị cụ thể. Vì vậy, khi có biểu hiện nghi ngờ hoặc có cơn đau kịch phát, đau nhói, khó chịu, và đôi khi đau không rõ nguyên nhân… cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị. Không tự điều trị, không điều trị mách bảo dẫn đến nguy hại cho sức khỏe.