Thập là 10, thiện là tốt lành, nghiệp là hành động có chủ ý. Thập thiện nghiệp là 10 việc làm tốt lành, mang lại lợi ích cho hiện tại và tương lai.

Mười điều lành gồm có: không sát sanh, không trộm cướp, không tà dâm, không nói dối, không nói thêm bớt, không nói hai chiều, không nói lời ác, không tham lam, không giận dữ, không si mê.

Ảnh minh họa

1. Không sát sanh

Không có sự vui mừng nào hơn sự vui mừng khỏi bị giết. Cũng chẳng có ân huệ nào hơn ân huệ không hại mạng. Cho nên, không sát sanh mà lại phóng sanh là nghiệp lành đứng đầu trong Thập Thiện Nghiệp.

2. Không trộm cắp

Không trộm cắp là không lấy những vật gì không thuộc quyền sở hữu của mình, và người ta không cho mình.

Những người không trộm cắp, họ bao giờ lòng dạ cũng được thảnh thơi, không sợ luật pháp truy tầm, chẳng lo ai thù oán. Một xã hội không có trộm cắp, thì nhà nhà an tâm, đi ngủ hay đi đâu cũng khỏi phải đóng cửa, của đánh rơi không mất, cảnh tượng giành giựt không diễn ra, xã hội được thái bình an lạc

Con người nếu không gian tham trộm cắp, mà lại làm thiện thì theo kinh Thập Thiện Nghiệp, được những pháp lành như sau:

Tiền của có dư không bị nạn giặc giả cướp mất, chánh quyền tịch thâu, không bị nạn lụt trôi, lửa cháy và con cái phá tán. Được nhiều người tin cậy. Không bị lừa dối, gạt gẫm. Xa gần đều khen ngợi lòng ngay thẳng của mình. Lòng được an ổn, không lo sợ vì sự tổn hại gì cả. Khi chết rồi được sanh lên cõi Trời.

3. Không tà dục

Dâm dật là cái nhân sanh tử luân hồi. Nó là ma chướng làm ngăn trở bước đường tu giải thoát. Bởi vậy, người xuất gia muốn chứng quả, thành đạo, phải đoạn trừ dâm dật ở thân cũng như ở tâm. 

Trong gia đình, chồng không tà dâm, vợ không lang chạ, thì cuộc sống gia đình được đầm ấm, an vui. Do đó, gia đình được hạnh phúc, sự nghiệp vững bền, bà con, hàng xóm vui vẻ.

4. Không nói dối

Không nói dối tức là nghĩ thế nào nói thế ấy, trong lòng và lời nói không trái nhau, những điều đúng thì nói đúng, điều sai thì nói sai, những việc có thì nói có, chuyện không thì nói không.

Có người nghĩ rằng, nói dối để lừa phỉnh chơi, thì không hại gì. Tuy nhiên, sự nói dối ấy vẫn có hại, vì nó làm cho con người quen với thói xấu ấy. Khiến mọi người xhung quanh không tin ở lời nói của ta nữa, dù đôi khi ta nói thật.

Nói dối vì sợ hãi, khiếp nhược, lại càng nên tránh, vì nó làm cho ta quen tánh che giấu tội lỗi, và không chịu sửa chữa.

Nói dối, chỉ trong trường hợp để cứu khổ độ nguy cho người và vật mới không phạm tội.

5. Không nói thêu dệt

Không nói thuê dệt, tức là chúng ta không trau chuốt lời nói, không thuê hoa, dệt gấm để quyến rũ làm những điều sai trái. Kẻ nói lời thuê dệt là những kẻ có lòng dạ bất chính, lợi dụng lòng dễ tin của người để trục lợi. Họ sẽ bị người đời chê cười, khinh rẻ và tránh xa.

6. Không nói lưỡi hai chiều

Nghĩa là không đến bên này để nói xấu bên kia, không đến bên kia nói xấu bên này; tuyệt đối không đem chuyện người này ra dèm pha, mà cũng không khue chuyện người nọ ra nhạo báng; cũng không đứng trung gian gây ác cảm cho hai đàng thù oán. 

Những người không nói hai lưỡi, không khi nào có chuyện lôi thôi với bà con, và cũng không có việc phiền muộn với hàng xóm sẽ luôn được kẻ xa người gần kính mến, bạn bè thêm kính trọng nhau, bà con thêm tin yêu nhau, khiến cho ai ai cũng vui vẻ bằng lòng nhau. Đi đến đâu cũng được tiếp đãi tử tế, gặp việc gì khó cũng dàn xếp được dễ dàng.

7. Không nói lời hung ác

Nghĩa là không nói những lời hung dữ ác độc, cộc cằn, thô tục làm cho người nghe khó chịu; không nên mắng nhiếc làm cho người nghe hổ thẹn,...

Người không nói lời hung ác sẽ có lời lẽ thốt ra dịu dàng, thanh nhã, hiền hậu, toàn là lời đạo đức, từ bi, lợi lạc cho tất cả chúng sinh, ai nghe cũng hân hoan, kính trọng.

8. Không tham muốn

Ở đời, có 5 thứ dục lạc mà con người tham muốn nhất là: tiền của, sắc đẹp, danh vọng, ăn uống, ngủ nghỉ. Tham sắc thì tốn tiền nhiều, lại mất sức khỏe và hao tổn tinh thần. Tham danh vọng, quyền tước thì phải vào lao tâm khổ trí, đôi khi lại còn làm trò cười cho người chung quanh. Tham ăn uống cao lương mỹ vị, thì thân thể mệt nhọc, mạng sống không thọ. Tham nghủ nghỉ, ngủ sớm dậy trưa, thì trí não lúc này hóa đần độn, tối tăm.

Người không tham muốn những thứ ấy, là người biết tu hành Thiểu Dục và Tri Túc. Thiểu Dục là muốn ít; Tri Túc là biết đủ. Người Thiểu Dục, Tri Túc thì có một đời sống giản di, thanh cao và an toàn.

9. Không giận hờn

Không giận hờn là vẫn giữ sự bình tĩnh, điềm đạm, nhu hòa. Giận hờn là một tính xấu rất tai hại, nó như một ngọn lửa dữ, đót cháy cả mình lẫn người chung quanh.

10. Không si mê

Không si mê là biết phán đoán, nhận định rõ ràng, đúng đắn, không cố chấp.

Người không si mê, tức là người có trí tuệ, tin có nhân quả luân hồi, nên không tạo tội mà cứ làm phước.