Sở hữu gương mặt phúc hậu, hiền dịu, NSƯT Ngọc Thoa thường được giao cho những vai diễn chân chất, thật thà. Bà gây ấn tượng qua nhiều phim như: Nước mắt đàn bà, Cuốn sổ ghi đời, Nụ tầm xuân, Người thổi tù và hàng tổng, Sống chung với mẹ chồng...

Sinh ra tại làng Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định nhưng nghệ sĩ Ngọc Thoa lại lớn lên ở Hải Phòng. Khi Nhà hát Kịch Trung ương về Hải Phòng công diễn vở “Luba”, vở kịch nổi tiếng của Liên Xô cũ, bà đã xem rồi mê mẩn và từ đó quyết tâm đi theo con đường nghệ thuật.

Sở hữu gương mặt phúc hậu, hiền dịu, NSƯT Ngọc Thoa thường được giao cho những vai diễn chân chất, thật thà

NSƯT Ngọc Thoa bén duyên sân khấu từ sớm nhưng bà không gặp nhiều may mắn. Thời mới nhận công tác tại Nhà hát Kịch Việt Nam, ngoại hình của bà kém ấn tượng hơn diễn viên khác và vai diễn cũng không nhiều như bây giờ.

Từ trên sân khấu, phim ảnh đến cuộc sống thường nhật, bà thuộc mẫu người nhún nhường, ưa bình lặng và ít ganh đua. Nhờ chăm chỉ, chịu khó cống hiến, năm 2012, nghệ sĩ Ngọc Thoa nhận danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú.

Từ trên sân khấu, phim ảnh đến cuộc sống thường nhật, bà thuộc mẫu người nhún nhường, ưa bình lặng và ít ganh đua

Nói về danh hiệu này với báo chí ở thời điểm đó, bà bảo ban đầu không có ý định làm hồ sơ xét tặng bởi sẵn tính ngại, không thích khoa trương. Biết vậy, nghệ sĩ múa Chu Thúy Quỳnh - bạn thân của Ngọc Thoa năm lần bảy lượt giục bà làm hồ sơ. Cuối cùng, nữ nghệ sĩ đành theo ý bạn.

Dù phải đi qua những thăng trầm nhưng NSƯT Ngọc Thoa đã chứng minh bà không chỉ tài năng trên sân khấu mà còn giỏi nghề ở cả điện ảnh, truyền hình. Đạo diễn Tự Huy là người đầu tiên đưa bà đến với màn ảnh rộng qua phim “Người cầu may”, sau đó bà liên tục được các đạo diễn chọn đóng các vai mẹ trong các phim: “Người yêu đi lấy chồng”, “Thương nhớ đồng quê”, “Canh bạc”, “Tết này ai đến xông nhà”, “Chơi vơi”... và nhiều phim truyền hình khác như “Hai phía chân trời”, “Mây trắng ánh sao”.

Dù phải đi qua những thăng trầm nhưng NSƯT Ngọc Thoa đã chứng minh bà không chỉ tài năng trên sân khấu mà còn giỏi nghề ở cả điện ảnh, truyền hình

NSƯT Ngọc Thoa diễn mà như không diễn, như đang sống trong chính cuộc đời thực của mình. Bà bảo vì là diễn viên nên bà phải quan sát những hành động, lời nói của người khác để đem vào vai diễn của mình. Mỗi lần nhận kịch bản, bà đều đọc kỹ để diễn ra chất riêng cho nhân vật của mình, thay vì chỉ chăm chăm học thuộc lòng lời thoại.

Nói về việc đóng đinh những vai mẹ chồng trên phim, NSƯT Ngọc Thoa hài hước: "Ngoài đời chỉ được làm mẹ vợ, làm bà ngoại, mà lên phim bà toàn được nhận vai mẹ chồng thôi". Bà còn cười hiền bổ sung: "Ông trời cũng công bằng với tôi mà! Nhưng mẹ chồng hay mẹ vợ thì cũng đều là mẹ, mẹ nào cũng thương con và hết lòng vì con".

Nói về việc đóng đinh những vai mẹ chồng trên phim, NSƯT Ngọc Thoa hài hước: "Ngoài đời chỉ được làm mẹ vợ, làm bà ngoại, mà lên phim bà toàn được nhận vai mẹ chồng thôi"

NSƯT Ngọc Thoa chăm chỉ cống hiến cho nghề nên bà mới có được sự nghiệp vững vàng đến khi về hưu. Tuy nhiên ở đời tư, nữ nghệ sĩ cũng có sự tiếc nuối. Trước đó, trong chương trình "Lời tự sự", NSƯT Ngọc Thoa từng nói lên nỗi day dứt khi không làm tròn trách nhiệm của người mẹ. Bà kể lại, ngày mới sinh con được 2 tháng vì công việc quá bận rộn nên bà phải cai sữa sớm.

"Khi đi diễn về, nhìn con bơ phờ khiến tôi day dứt, thương con vô cùng" - NSƯT Ngọc Thoa kể lại. Cũng vì vậy mà bà không muốn con theo nghề diễn viên. 

NSƯT Ngọc Thoa từng nói lên nỗi day dứt khi không làm tròn trách nhiệm của người mẹ. Bà kể lại, ngày mới sinh con được 2 tháng vì công việc quá bận rộn nên bà phải cai sữa sớm

NSƯT Ngọc Thoa kết hôn với NSƯT Dương Viết Bát và có hai con gái, một trong số đó là Dương Thị Bảo Ngọc - Phó Giám đốc Kênh truyền hình VOV. Năm 1998, nghệ sĩ Dương Viết Bát mất trong cùng năm. NSƯT Ngọc Thoa là người nặng lòng với kỷ niệm. Bà gìn giữ mọi kỷ vật về chồng quá cố một cách ngăn nắp, không muốn thay đổi hay làm xáo trộn.

NSƯT Ngọc Thoa không thôi bận lòng với hai tủ sách của chồng bị mọt xông tại nhà cũ. Nhìn tủ sách, bà như thấy lại hình ảnh của ông ngày nào cặm cụi, dành trọn đam mê tìm tòi ý tưởng qua con chữ. Thời sống bao cấp, mỗi lần có cơ hội đi công tác, tích được đồng nào, vợ chồng Ngọc Thoa - Dương Viết Bát lại mua sách.

Bây giờ, NSƯT Ngọc Thoa cũng không cảm thấy cô đơn vì bà tìm được niềm vui trong cuộc sống là con cháu và bạn bè đồng nghiệp

Mỗi khi nhắc đến chồng quá cố, giọng bà nghẹn lại, đôi mắt ngân ngấn: “Trời ban cho tôi người bạn đời hết sức tốt. Thời gian đầu ông ấy mất, tôi chỉ muốn chết. Nhưng vì thương con mà cố sống”.

Nỗi đau mất chồng xảy đến tròn 20 năm nhưng lời tâm sự nghẹn ngào, khó nên câu của nghệ sĩ như thể mọi chuyện mới diễn ra hôm qua. Ngày phát hiện chồng mắc bệnh, Ngọc Thoa như chết lặng. Biết thời gian sống của NSƯT Dương Viết Bát chỉ còn tính bằng tháng, bà bỏ toàn bộ lịch quay, vai diễn để ở nhà chuyên tâm săn sóc chồng.

Bây giờ, NSƯT Ngọc Thoa cũng không cảm thấy cô đơn vì bà tìm được niềm vui trong cuộc sống là con cháu và bạn bè đồng nghiệp. Nữ nghệ sĩ gạo cội vốn sẵn tính tiết kiệm, căn cơ của người già nên không muốn con thuê người giúp việc. Hàng ngày, bà tự đi chợ, nấu nướng. Tranh thủ khoảng đất trống sau nhà, bà điểm vào đó vài khóm rau, cây vối nhỏ, rồi thi thoảng tỉa tót cây cảnh kiếm thêm niềm vui.

Hiện ở tuổi 80, nữ nghệ sĩ chọn cách sống tự lập, không phụ thuộc con cái trong ngôi nhà số 50 Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội) bởi căn nhà lưu giữ kỷ niệm suốt 60 năm của gia đình, nhất là với người chồng quá cố

Hiện ở tuổi 80, nữ nghệ sĩ chọn cách sống tự lập, không phụ thuộc con cái trong ngôi nhà số 50 Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội). Bà gọi đó là chốn về bởi căn nhà lưu giữ kỷ niệm suốt 60 năm của gia đình, nhất là với người chồng quá cố - NSƯT Dương Viết Bát. 

Dù chồng đã mất nhưng bà có những người con ngoan, hiếu thuận. Vì thế NSƯT Ngọc Thoa bằng lòng với cuộc sống hiện tại. Vì từng bị tai biến, đột quỵ nên hiện tại nữ nghệ sĩ chỉ nhận làm 5 -7 tập phim.