Hai vợ chồng em cưới nhau đã 6 tháng, điều kiện kinh tế chưa cho phép nên chúng em chưa muốn có con. Em đang dùng thuốc tránh thai hằng ngày. Tuy nhiên, em nghe thông tin cho rằng uống thuốc tránh thai gây nhiều tác dụng phụ. Điều này khiến em rất lo lắng. Xin bác sĩ cho biết thông tin này có chính xác không và sử dụng lâu có tác dụng phụ gì? Độc giả Lê Hà (25 tuổi, Bắc Giang)

Thạc sĩ, bác sĩ Tạ Việt Cường - Phó giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cơ sở 2 - tư vấn:

Từ năm 1950, thuốc tránh thai đã ra đời và hiện vẫn tiếp tục được nghiên cứu, phát triển để giúp phụ nữ có thể chủ động trong việc tránh thai. 

Theo thống kê, khoảng 1/2 phụ nữ trên thế giới có dùng thuốc tránh thai. Hai loại thuốc tránh thai hay được sử dụng và bán ở hiệu thuốc mà không cần kê đơn là loại dạng vỉ 21 hoặc 28 viên. Thuốc sẽ phát huy tác dụng một cách hiệu quả nếu người sử dụng uống đều đặn và đúng cách. Loại được sử dụng nhiều nhất là thuốc viên có estrogen kết hợp với progesterone.

Đối với viên thuốc chỉ có progesterone: Thuốc uống liên tục trong 28 ngày, không có thời gian ngừng, được ưu tiên trong trường hợp tránh thai sau sinh hoặc trong những trường hợp không dung nạp hoặc có chống chỉ định với estrogen.

Cơ chế tác dụng của thuốc tránh thai là “khóa” 3 điểm mấu chốt của cơ chế thụ thai:

- Làm ngưng rụng trứng

- Làm dày, đặc lớp chất nhày cổ tử cung, ngăn cản tinh trùng gặp trứng

- Làm biến đổi niêm mạc tử cung, làm mỏng niêm mạc tử cung.

Một số ưu điểm của thuốc tránh thai được các bác sĩ và hãng dược phẩm công bố như ngăn chặn khối u, nhanh chóng hành kinh lại sau khi ngừng dừng thuốc (không làm khó có con), giảm mất máu kinh, giảm ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, thuốc tránh thai cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn.

Trường hợp xuất hiện một số dấu hiệu sau, bạn nên xem xét ngừng sử dụng hoặc đổi loại thuốc tránh thai khác cho phù hợp:

- Buồn nôn, nhức đầu, tăng cân, bứt rứt, khó chịu, cảm giác nặng ở chân.

- Tức nhẹ ở vú, ra máu giữa chu kỳ, giảm mức độ và độ dài kỳ kinh, chậm kinh hoặc mất kinh, thay đổi ham muốn tình dục.

- Khó chịu ở mắt ở người đeo kính áp tròng.

- Một số tác dụng không mong muốn hiếm gặp có thể phải ngừng thuốc như nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não; huyết khối tĩnh mạch (tắc mạch phổi, tắc mạch chi); tăng huyết áp, bệnh lý mạch vành; rối loạn lipid máu (tăng triglyceride hoặc tăng cholesterol); đái tháo đường, đau vú nghiêm trọng, u vú lành tính, adenoma tuyến yên tiết prolactin (thường được phát hiện khi thấy tiết quá nhiều sữa); đau đầu nghiêm trọng và chóng mặt bất thường, thay đổi thị lực, rối loạn thần kinh; u gan, vàng da ứ mật, sạm da.

Thuốc tránh thai có thể dễ dàng mua ở hiệu thuốc không cần đơn nhưng trước khi sử dụng chúng ta cần có bước khám kiểm tra sức khỏe chung:

- Khám vú để xem có hạch hay u không.

- Khám tổng thể, đo huyết áp, kiểm tra chức năng tim mạch, kiểm tra tình trạng phân bố mỡ ở các khu vực da.

- Khám phụ khoa, sàng lọc ung thư cổ tử cung.

Việc lựa chọn thuốc tránh thai phụ thuộc vào tuổi, tiền sử bản thân và gia đình, các yếu tố tim mạch, bệnh lý hiện có...

Việc xác định ảnh hưởng của thuốc tránh thai đến hoạt động toàn cơ thể cần được kiểm tra theo lộ trình. Lần đầu tiên phải được thực hiện thời điểm 3 tháng sau khi bắt đầu kê đơn, sau đó 6 tháng một lần (đo huyết áp và cân nặng, làm các xét nghiệm tổng thể như chức năng gan thận, mỡ máu, đường huyết, khám vú, khám phụ khoa). Sau đó, giám sát 2 năm/lần cho phụ nữ dưới 35 tuổi và 1 lần/năm cho phụ nữ trên 35 tuổi.