Ông D. chia sẻ có sử dụng một loại cao thuốc được làm từ cây mã tiền để chữa bệnh xương khớp, gout. Ảnh: BVCC.

Qua thăm khám và xét nghiệm tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, ông Đ.Q.D., 66 tuổi, được xác định ngộ độc strychnin (độc tố có trong hạt mã tiền) thường được dùng trong nông nghiệp để diệt chuột, diệt thú có hại. Chất này cũng có trong thuốc y học cổ truyền với mục đích điều trị (kích thích thần kinh cơ).

Trong y học hiện đại ngày nay, các bác sĩ không còn dùng strychnin làm thuốc chữa bệnh do độc tính nguy hiểm và tác dụng cũng rất hạn chế.

Ông D. cho biết có sử dụng một loại cao thuốc được làm từ cây mã tiền để chữa bệnh xương khớp, gout. Chỉ sau 15 phút uống nước pha với 1 thìa cà phê cao, toàn thân ông bắt đầu co cứng, buồn nôn, toát mồ hôi và không sao cử động để gọi người nhà hỗ trợ.

Người đàn ông này cũng cho biết từng sử dụng các loại cao thuốc, nhưng đây là lần đầu tiên bị phản ứng như vậy. Do đó, ông nghi ngờ có thể trong cao thuốc không chỉ có mã tiền mà còn nhiều loại chất không rõ nguồn gốc khác.

Tuy nhiên, với lần cận kề "cửa tử" này, ông D. cho biết không dám tự ý dùng thuốc không rõ nguồn gốc mà không qua thăm khám ở các cơ sở y tế tin cậy, các bệnh viện. Đặc biệt, ông sẽ loại bỏ luôn cách điều trị bằng các cao thuốc, lá thuốc.

 

Loại cao bệnh nhân đã sử dụng. Ảnh: BVCC.

Theo bác sĩ Nguyễn Tiến Đạt, Trung tâm Chống độc, sau gần một ngày nhập viện, được can thiệp, bệnh nhân vẫn còn co cứng các cơ liên tục, cổ ưỡn cong, tay co và toàn bộ chân duỗi cứng giống như bị uốn ván. Ông D. thỉnh thoảng cũng xuất hiện các cơn co giật, thậm chí chỉ cần có tiếng động và ánh sáng mạnh là cơ lại bị kích thích và co giật.

Xét nghiệm Creatine Kinase (CK) rất cao, 15.000 IU/L. Thường khi kết quả CK cao trên 1.000 IU/L thể hiện tiêu cơ vân cấp, cần phải theo dõi sát, trên 5.000 IU/L nguy cơ suy thận cấp rất cao. Sau 4 ngày nhập viện, bệnh nhân vẫn còn bị co cứng nhẹ, biến chứng viêm phổi phải thở oxy và điều trị hồi sức cấp cứu.

Trao đổi thêm về vấn đề ngộ độc cây mã tiền và chất strychnin, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, cho hay cây mã tiền có tên khoa học là strychnos nux - vomica L, thuộc họ mã tiền (loganiaceae). Hoạt chất trong hạt mã tiền có gần 50% là strychnin, phần còn lại là Brucin, còn khoảng 2-3% là các Alcaloid.

Mã tiền rất độc, tác dụng trực tiếp với tủy sống, kích thích gây co cứng các cơ. Trường hợp nhẹ thì tăng phản xạ gân xương, nặng gây co cứng các cơ liên tục giống như uốn ván, có các cơn co cơ đột ngột và giật cơ giống như co giật.

Trong và sau khi co giật, nếu chưa gây suy hô hấp, não không bị thiếu ô xy thì bệnh nhân vẫn tỉnh. Kiểm tra điện não đồ thì không thấy hình ảnh sóng động kinh. Tuy nhiên, tình trạng co cứng cơ, giật cơ cũng dễ dàng nhanh chóng dẫn tới ngạt thở, suy hô hấp và tử vong nhanh chóng.

"Ngay cả khi chỉ sử dụng hạt mã tiền ngâm rượu xoa bóp ngoài da (hạt không qua xử lý độc) nếu không tuân thủ liều lượng thích hợp, chất độc trong mã tiền cũng có thể ngấm qua da, dẫn đến ngộ độc", TS Nguyên nhấn mạnh.

Vị chuyên gia khuyến cáo người dân nên cẩn thận với các loại thuốc y học cổ truyền trôi nổi, không rõ nguồn gốc trên thị trường hoặc lấy từ những cá nhân, người tự tuyên bố là thầy lang hoặc cơ sở chưa được cấp phép.

Nếu muốn điều trị theo phương pháp y học cổ truyền, người dân nên đến cơ sở khám chữa bệnh y học cổ truyền hoặc người hành nghề được cấp phép bởi cơ quan quản lý về y tế.