Tổng quan về áp xe gan

Áp xe gan là tình trạng tụ mủ trong gan dẫn đến sự hình thành của một ổ đơn độc hoặc nhiều ổ mủ rải rác.

Có thể phân chia áp xe gan thành 2 loại dựa theo nguyên nhân như sau:

- Áp xe gan do amip

- Áp xe do vi khuẩn

- Áp xe gan do nấm, đa số thuộc họ Candida

Áp xe gan có thể do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây ra. Ở các nước đang phát triển, vệ sinh môi trường kém thì phần lớn áp xe gan là do amip, trong khi ở các nước phát triển chủ yếu áp xe gan lại do vi khuẩn gây ra.

Các vi khuẩn xâm nhập vào gan gây bệnh có thể theo đường mật do biến chứng của các bệnh lý đường mật như sỏi mật, giun chui ống mật, u chèn ép đường mật, ứ mật lâu ngày. Các vi khuẩn cũng có thể xâm nhập vào gan qua đường tĩnh mạch cửa từ các ổ viêm hoặc áp xe trong ổ bụng.

Áp xe gan do amip thì chủ yếu amip xâm nhập vào gan từ đường tiêu hóa qua hệ tĩnh mạch cửa.

Ngoài ra, áp xe gan cũng có thể do vi sinh vật đi ngược theo đường mật vào gan gây nhiễm khuẩn khu trú gọi là áp xe đường mật trong gan.

Bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn, nhiễm khuẩn huyết do áp xe gan được chăm sóc tích cực. Ảnh: BSCC

Các yếu tố nguy cơ gây áp xe gan

Có nhiều yếu tố nguy cơ gây áp xe gan, trong đó các yếu tố nguy cơ chính là:

- Giới tính: Nữ giới có nguy cơ mắc cao hơn nam

- Tuổi tác: Người trên 60 tuổi hoặc trẻ sơ sinh cũng có nguy cơ cao mắc áp xe gan

- Chế độ ăn không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm

Người mắc bệnh lý gan và đường mật như viêm gan, suy chức năng gan, sỏi đường mật, u chèn ép đường mật.

Triệu chứng áp xe gan

Biểu hiện lâm sàng của áp xe gan khá đa dạng và đôi khi rất rầm rộ, các triệu chứng có thể gặp như:

- Người bệnh đau vùng gan, sốt cao 39 – 40 độ C kèm rét run ở giai đoạn cấp, sau đó sốt giảm xuống và kéo dài

- Biểu hiện vàng da, vàng mắt, vàng niêm mạng miệng

- Biểu hiện đau tức hạ sườn phải: đây là biểu hiện do gan bị sưng to, nếu ổ áp xe to cấp tính thì đau lan xuống vùng rốn hoặc toàn bộ vùng bụng.

- Có cảm giác căng tức, nặng vùng dưới sườn phải: do gan sưng to, đẩy cơ hoành lên cao nên có cảm giác này và có khi sẽ gây ho và nấc.

Khi bệnh nhân đã có biến chứng suy đa tạng do sốc nhiễm khuẩn bởi áp xe gan sẽ vô cùng nguy hiểm cho sức khỏe của người bệnh

- Khám có thể sờ thấy gan to, đau, ấn khoang liên sườn 11- 12 đau khi thăm khám lâm sàng

- Triệu chứng toàn thân có thể gặp chán ăn, buồn nôn, nôn, gầy sút cân, vã mồ hôi nhiều.

Áp xe gan nếu không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng trong đó có thể thấy biến chứng viêm nội nhãn, thuyên tắc phổi nhiễm trùng, nhiễm trùng phổi, trung tâm hệ thần kinh và mắt. Vỡ áp xe là một biến chứng ngoài ra còn có thể ăn mòn cơ hoành, gây ra tràn dịch màng phổi, phù thũng, viêm phổi, viêm màng ngoài tim, rò nhiều màng phổi hoặc rò tá tràng.

Khi bệnh nhân đã có biến chứng suy đa tạng do sốc nhiễm khuẩn bởi áp xe gan sẽ vô cùng nguy hiểm cho sức khỏe của người bệnh. Nếu không được phát hiện và điều trị nhanh nhất có thể thì bệnh nhân sẽ gặp phải nhiều nguy cơ, trong đó có tử vong.

Tóm lại: Nếu gặp các dấu hiệu bệnh nghi ngờ của áp xe gan, hãy sớm đến bệnh viện thăm khám để tìm hiểu nguyên nhân và điều trị kịp thời. Tùy từng tường hợp mà các bác sĩ sẽ chỉ định cụ thể như, điều trị nội khoa các bác sĩ sẽ dùng kháng sinh phổ rộng phối hợp điều trị trong thời gian 4-6 tuần. Ngoài ra tùy vào tính chất kích thước khối áp xe gan mà có thể có chỉ định chọc hút hoặc dẫn lưu khối áp xe gan hoặc phẫu thuật.

Sốc nhiễm khuẩn, nhiễm khuẩn huyết do áp xe gan biến chứng suy đa tạng

Trước khi vào viện 2 ngày, bệnh nhân nữ, 68 tuổi, ở Hải An, Hải Phòng có biểu hiện sốt, hoa mắt, chóng mặt, huyết áp tăng cao > 200 mmHg. Thấy mệt nhiều, bệnh nhân được người nhà đưa vào Bệnh viện đa khoa quốc tế Hải Phòng.

Khi tiếp nhận, các bác sĩ cho biết bệnh nhân vào viện trong tình trạng mệt, da niêm mạc kém hồng, hội chứng nhiễm trùng rõ, sốt cao rét run, buồn nôn, nôn nhưng bụng mềm, không đau bụng, phổi không ral.

Hình ảnh siêu âm phát hiện ổ áp xe gan phải, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết do áp xe gan, đái tháo đường, tăng huyết áp. Bệnh nhân nhanh chóng được dùng thuốc kháng sinh sớm, điều trị tích cực và hội chẩn cùng bác sĩ chẩn đoán hình ảnh tiến hành chọc hút dẫn lưu ổ áp xe gan thành công, ra dịch mủ đặc màu socola.

Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn còn sốt cao rét run, tụt huyết áp và nhanh chóng xuất hiện thêm các triệu chứng của suy đa tạng như khó thở, phổi ran rít, nhịp tim nhanh, thiểu niệu. Tiên lượng tình trạng bệnh nặng: Sốc nhiễm khuẩn biến chứng suy đa tạng.

Các bác sĩ Khoa Hồi sức cấp cứu đã khẩn trương tiến hành lọc máu liên tục, chỉ định thở máy không xâm nhập và tiếp tục các liệu pháp hồi sức khác. Sau lọc máu, tình trạng nguy kịch đã thoái lui, các triệu chứng dần được cải thiện, sốt giảm dần và bệnh nhân cắt sốt sau 4 ngày, hết khó thở, tiểu tiện bình thường.