Tâm lý yêu đương và kết hôn diễn ra như thế nào là điều khá phức tạp, đôi khi khó hiểu đến gần như không thể giải thích được. Tại sao anh A lại lấy chị B mà không phải chị C? Các nhà tâm lý hôn nhân sau khi khảo sát hàng ngàn cuộc hôn nhân rút ra nhận xét, khi yêu và khi kết hôn với ai, nói chung người ta thường tìm người hoà hợp với mình nhưng hoà hợp không có nghĩa là hai người giống nhau về mọi mặt, người này như là bản sao của người kia.

Sự giống nhau đó gọi là hoà hợp tương đồng. Trong thực tế nhiều khi có sự kết hợp của hai người khác nhau, thậm chí trái ngược nhau về nhiều mặt, gọi là sự hoà hợp tương phản. Chính vì khác nhau nên người này lại cảm phục người kia, vì nhận thấy người ta có cái mà mình không có, càng khao khát, tò mò muốn tìm hiểu và chính điều đó tạo nên sức hấp dẫn giữa họ.

Về ngoại hình, không ít trường hợp người lùn thích lấy người cao, người da ngăm đen thích lấy người có nước da trắng hồng, người béo thích người gầy và ngược lại. Về khả năng, tính cách, người ta cũng hay “phải lòng” người trái ngược với mình.

Chẳng hạn một anh không có tài ăn nói, diễn đạt mọi điều đều khó khăn rất dễ bị hút hồn bởi một cô gái nói năng lưu loát. Anh làm nghề cơ khí lại quyết tâm theo đuổi một cô giáo dạy văn. Cũng có cô gái tính tình quá dịu hiền, gặp việc gì khó xử cũng phân vân không biết phải làm thế nào, lại mê như điếu đổ một anh chàng mạnh mẽ và quyết đoán.

Có anh nghèo rớt mồng tơi lại ngưỡng mộ cô gái con nhà giàu. Như vậy là trong thực tế thường xảy ra trường hợp người ta không có cái gì thì khao khát, ngưỡng mộ cái đó. Chính sự hấp dẫn “trái chiều” này làm nên nhiều mối tình và nhiều cuộc hôn nhân. Nhưng có lẽ điều đáng bàn là những cuộc hôn nhân như thế có hạnh phúc không?

Theo nghiên cứu của tôi thì vợ chồng có thể khác nhau về nhiều mặt như tuổi tác, nghề nghiệp, sở thích, địa vị xã hội nhưng họ cần tìm thấy “tiếng nói chung” ở 4 mặt cơ bản sau đây. Đó là 4 mặt cơ bản mà nếu không tìm thấy trong cuộc sống chung thì hạnh phúc là rất mong manh và khả năng đổ vỡ luôn rình rập.

1. Hòa hợp về mặt tâm lý.

Nghĩa là hai người khi ở bên nhau luôn cảm thấy thoải mái dễ chịu, mà không bị gò bó như thể chịu đựng nhau.

2. Hoà hợp về tác phong sinh hoạt.

Nếu một người bừa bãi, một người quá ngăn nắp cẩn thận thì sống với nhau sẽ khổ cả hai người, chẳng những người cẩn thận khó chịu vì phải dọn dẹp luôn tay và nói luôn miệng mà cả người hay bày bừa cũng không sung sướng gì vì họ luôn bị rày la, và nhiều khi cần đến cái gì cũng phải hỏi người kia hoặc tự đi tìm khốn khổ mới thấy. Vì thế hai người rất hay cãi nhau, nhiều trường hợp phải chia tay.

3. Hoà hợp về tinh thần.

Tức là có cùng quan điểm về những giá trị tinh thần. Nếu chồng có thành tích công tác được tấm bằng khen đang mở cờ trong bụng mà vợ lại bảo cái thứ “bằng giấy” ấy đem mà dứ trẻ con, thà cứ được cân thịt cả nhà cùng ăn còn hơn thì vợ chồng họ không thể nào có chung một thứ hạnh phúc được.

4. Hoà hợp về tình dục.

Điều này cũng rất quan trọng vì khi đã kết hôn với ai thì suốt cả cuộc đời chỉ được phép quan hệ tình dục với duy nhất một người đó. Nếu hai người không hợp nhau, đến mức niềm sung sướng của người này lại là sự “chịu trận” của người kia như là bị “tra tấn” hoặc người này luôn hừng hực khát khao còn người kia nguội lạnh thì cuộc sống vợ chồng sẽ như địa ngục. Điều đó sẽ chứa đựng mầm mống của lừa dối, phản bội nhau, sinh ra bất đồng về nhiều cái khác, khó có thể hạnh phúc.

Như vậy chúng ta thấy có những cái hoà hợp cơ bản và không cơ bản. Nếu hai người trái chiều nhau ở những cái không cơ bản như mùa hè vợ thích tắm biển, chồng lại thích đi leo núi, vợ thích xem phim tâm lý xã hội, chồng lại chỉ thích xem bóng đá chẳng hạn cũng không sao.

Nếu chúng ta khéo tổ chức cuộc sống sao cho mỗi người đều có thể bằng lòng với sở thích riêng của mình thì cả hai sẽ vẫn hạnh phúc. Có khi còn hạnh phúc hơn là hai người quanh năm ngày tháng lúc nào cũng kè kè bên nhau trong mọi hoạt động kể cả vui chơi giải trí. Điều quan trọng là không nên trái chiều nhau về các mặt cơ bản trong cuộc sống vợ chồng như đã nói ở trên.

Tuy nhiên trong thực tế có những người chỉ vì phải lòng một cái tài lẻ như khiêu vũ giỏi, hoặc có giọng hát hay trong những cuộc liên hoan, có người chết mê vì một đôi mắt bồ câu hoặc đôi chân dài như người mẫu mà dại dột cưới nguyên cả một con người với bao nhiều điều khác biệt khó có thể chấp nhận được nhau thì quả là vô cùng mạo hiểm với chính cuộc đời mình.