1. "Sao con không biết gì cả?" - Phá hủy sự tự tin của trẻ, khiến trẻ rụt rè, hèn nhát

Nhà thơ nổi tiếng Heinrich Heine (Đức) từng nói: "Sức mạnh của lời nói mạnh đến mức có thể đánh thức người chết khỏi nấm mồ, chôn sống người sống, biến người lùn thành người khổng lồ và hoàn toàn đánh bại người mạnh mẽ nhất".

Một người kể: "Hai ngày trước, tôi đưa con gái về nhà mẹ ăn tối, lẽ ra là một cuộc đoàn tụ vui vẻ. Đột nhiên tôi nghe thấy tiếng la hét, mẹ tôi thở dài: "Bọn chúng lại đánh mắng trẻ con. Một đứa trẻ ngoan bị bọn chúng làm cho sợ chết khiếp".

Tôi nhịn không được, bước tới nhìn xem. Anh họ tôi nói với đứa con: "Mày là con lợn à? Câu này câu kia không được. Làm sao tao có thể sinh ra một đứa ngốc như mày được?". Mỗi lời nói như một con dao sắc cứa vào tim tôi, không biết đứa trẻ nghe xong sẽ ra sao.

Sau khi nghe mẹ kể lại, tôi càng thấy đứa trẻ quá tội lỗi. Mẹ tôi nói: "Mỗi lần ăn nó chỉ dám ăn cơm trắng, không dám ăn thịt vì sợ bị mắng. Nó chưa bao giờ dám chơi với những đứa trẻ khác và thường bị gọi là đồ ngốc. Đứa trẻ ngoan vốn đã mất hết tự tin, trở nên rụt rè và hèn nhát, tuổi thơ vì thế đã bị hủy hoại".

Một người khác lại kể: "Có lần chúng tôi hẹn nhau đi dã ngoại và phân công nhiệm vụ cho từng người. Các em cùng nhau dựng lều, các mẹ chịu trách nhiệm mua đồ ăn. Hôm đó, khi dựng lều, một số em rất linh hoạt và nhanh chóng làm xong. Chỉ có con trai của Tiểu Linh, đồng nghiệp tôi là chậm hơn vì dừng lại nhiều lần giúp các bạn vận chuyển vật liệu. 

Trong giờ giải lao, tôi thấy cậu bé có chút không vui, Tiểu Linh đang an ủi: "Con trai, mẹ thấy con cũng rất tuyệt, có người làm thì cũng phải có người giúp đỡ chứ?". Cậu con trai vốn đang có tâm trạng không tốt, đột nhiên tỉnh táo trở lại. Đây chính là sức hấp dẫn của ngôn ngữ, có thể khiến một đứa trẻ vốn lạc lối bỗng nhiên lấy lại được sự tự tin".

Đừng dùng câu "không biết gì cả" để mắng con, nó sẽ giống như một căn bệnh ung thư chôn vùi trong lòng đứa trẻ, sẽ có ngày vượt khỏi tầm kiểm soát.

2. "Hãy nhìn người khác, họ giỏi hơn con về mọi mặt!" - Trẻ con so sánh một cách mù quáng chẳng khác nào đưa cho chúng một chén thuốc độc

Nhà tâm lý học Susan Forward đã đề cập trong cuốn sách "Cha mẹ độc hại" của mình: "Không có đứa trẻ nào sẵn sàng thừa nhận mình kém cỏi hơn những đứa trẻ khác. Chúng muốn được người lớn khẳng định và sự hiểu biết về bản thân của chúng thường đến từ những đánh giá của người lớn.

Những người thường xuyên bị cha mẹ đánh đập thường có xu hướng tự ti, rơi vào trạng thái nghi ngờ, phủ nhận bản thân. Trường hợp nặng còn có thể mắc bệnh tâm thần, dẫn đến nhiều hành vi cực đoan".

Mục đích của giáo dục không phải để thi đấu, giành chức vô địch hay trở thành "quan chức cấp cao" mà là trở thành một "con người" - để mọi đứa trẻ với hoàn cảnh xuất thân khác nhau, tài năng khác nhau, tính cách khác nhau đều có thể phát triển bình thường, sống cuộc sống của mình tốt nhất có thể.

Đúng vậy, chúng ta không cần phải lập kế hoạch phát triển cho con mình theo tốc độ của con người khác. Mỗi đứa trẻ đều có khuôn mẫu phát triển của riêng mình và chúng ta cần đồng hành cùng trẻ bằng tình yêu thương và sự kiên nhẫn.

Thay đổi cách nói chuyện để con tự tin hơn

Nếu muốn con cái mình lớn lên khỏe mạnh, chúng ta cũng có thể nói thêm vài lời dưới đây.

1. Các con hãy dũng cảm cố gắng, làm không tốt cũng không sao

Phim ngắn Thái Lan "Mầm Đậu" kể về câu chuyện của người mẹ thông thái bảo vệ sự trong sáng của con mình bằng những lời động viên. Cô con gái muốn tự mình trồng giá đỗ để bán ở chợ, mẹ em đồng ý: "Vậy chúng ta thử xem".

Hai mẹ con cùng nhau gieo hạt đậu xuống đất, nhưng sau vài ngày họ nhận thấy không thành công. Tuy nhiên, mẹ lại mỉm cười và an ủi: "Chúng ta thử lại nhé". Vì vậy, hai mẹ con cùng nhau tìm kiếm câu trả lời trong cuốn sách và tiếp tục thử trồng giá đỗ theo phương pháp trong đó nhưng vẫn thất bại. Lúc này, người mẹ vẫn không bỏ cuộc và cùng con gái thử lại. Cuối cùng, họ đã thành công!

Người mẹ này không chỉ bảo vệ sự tò mò của con mà còn dạy con tính kiên trì. Khi giáo dục con cái, cha mẹ nên kiên nhẫn và động viên con hơn. Nó không chỉ có thể kích thích trí tưởng tượng mà còn rèn luyện ý chí của trẻ.

2. Bố mẹ đã thấy được sự nỗ lực, cố gắng của con

Cha mẹ nên hiểu rằng giáo dục con cái không có nghĩa là chê bai để tạo động lực cho trẻ. Trẻ cần sự động viên, khen ngợi của người lớn để trái tim bé nhỏ được chăm sóc. Đứa trẻ nào cũng có tâm lý muốn được cha mẹ, thầy cô coi trọng, việc đánh giá đúng ưu điểm, thành tích của mình sẽ giúp thỏa mãn tâm lý, khiến trẻ cảm thấy tự hào về bản thân. Sau khi được đánh giá cao và khuyến khích, trẻ sẽ chăm chỉ hơn, nỗ lực hơn trong học tập và làm mọi việc tốt hơn.